Hugur - 01.01.1991, Page 116

Hugur - 01.01.1991, Page 116
114 Ritdómar HUGUR að haldi í leitinni að fullkominni heildarkenningu, og leiddi því ekki til rangra ályktana" (s. 58). Hann bætir við: Það er engan veginn víst að uppgötvun fullkominnar heildarkenningar auki líkur þess að við lifum af, eða að hún breyti lífsháttum okkar að ráði. En allt frá dögum menningar hafa menn ekki sætt sig við ótengda og óskiljanlega atburði; þeir hafa sífellt leitað einhverrar reglu sem undir býr. Enn langar okkur að vita hvers vegna við erum hér og hvaðan við komum. Djúpstæð þrá eftir þekkingu knýr mannkynið áfram í óþreytandi leit. Og markmiðið er hvorki meira né minna en fullkomin lýsing á þeim heimi sem við byggjum (s. 59). Þessi frumspekilega undiralda hefur án efa átt þátt í vinsældum bókar- innar, ekki síst vegna þess að með þessar vangaveltur að vopni virðist unnt að sjá einhvem tilgang í tilverunni, þ.e. þann að skilja gerð alheimsins. Þvert á boðskap þróunarkenningarinnar er þessi jarðvist því ekki fullkomlega tilgangslaus. Einföld túlkun að hætti Poppers á mikilvægi Michelson-Morley tilraunar- innar gerir Hawking kleift í miðsögu að fara hraðfara frá Vísindabyltingu 17. aldar til upphafs 20. aldarinnar. Aftur á móti bregður svo við að þegar hann ræðir um almennu afstæðiskenningu Einsteins og prófanir á henni um 1920 gerir hann sér mæta vel ljóst hvað samspil kenninga og tilrauna er hvikult. Hann ræðir um það hvemig niðurstaða sólmyrkvaathugunarinnar frá árinu 1919 var „matreidd" nægilega mikið á frægum fundi hjá Konunglega vísindafélaginu í London til þess að hún væri tekin góð og gild. Auk þess ræðir hann ekki um það stímabrak sem menn lentu í við leit að rauðviki litrófslína í þyngdarsviði á þeim tíma. Þess í stað ræðir hann um vel heppnaðar tilraunir frá árinu 1962 (s. 85-6). Það voru þessir erfiðleikar á tilraunasviðinu auk tæknilegra erfiðleika við að þróa kenninguna stærðfræðilega sem dró úr vinsældum hennar meðal eðlisfræðinga um 1920. Hins vegar hélt hún áfram nokkru hylli meðal stærðfræðinga. Popper kemur Hawking hins vegar aftur að góðum notum þegar rætt er um skammtafræði og óvissulögmál Wemers Heisenberg í fjórða kafla. Óendanlegri orkuútgeislun kenndri við Rayleigh og Jeans frá því snemma á öldinni er lýst á undan skammtakenningu Max Planck frá því árið 1900 og sögulegu orsakasamhengi þannig snúið við. Hawking leggur mikla áherslu á óvissulögmálið sem Heisenberg setti fram 1927 (rangt ártal í bókinni) enda gegnir það lykilhlutverki í kenningasmíði hans. Sama máli gegnir um tvíeðli ljóss sem er önnur mynd þessa fyrirbrigðis, þ.e. að það sé bæði bylgja og ögn. í því sambandi ræðir hann síðan um aðferð Richards P. Feynman til að lýsa þessu tvíeðli, hina svokölluðu sögusummu. Mér finnst til of mikils ætlast af lesandanum að hann skilji fullkomlega hvað átt er við með hugtakinu sögusumma. Þaö er ekki á orðskýringa- listanum og hefði að ósekju mátt útskýra í inngangi. Þetta er sérstaklega
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Hugur

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.