Hugur - 01.01.1992, Side 49

HUGUR
Heimspeki með börnum og unglingum
47
sé nemandi ekki að fylgjast með eða vilji ekki einhverra hluta vegna
lesa. Fyrirvarinn er settur til að veita þeim treglæsu öryggisventil, það
getur verið erfitt að lesa ef löng efnisgrein blasir við.5
Það eitt að lesa upphátt myndar sameiginlega reynslu með
nemendum. Það inyndar samkennd að hlusta á aðra lesa og túlkun
lesanda kemur oft fram í áherslum þeirra og gefur þeim sem fylgist
með nýja innsýn í textann.
Að loknum lestri spyr kennari hvað hafi vakið áhuga nemenda. í
fyrstu þarf að umorða þessa spumingu á ýmsan máta en smám saman
verður hún óþörf og nemendur setja fram uppástungur sínar eða leita
hugmynda í textanum. Þetta fyrirkomulag gerir nemendur samábyrga
fyrir því sem tekið er til umfjöllunar og fjölbreytnin felst í uppá-
stungum þeirra en ekki nýjum og nýjum kennsluaðferðum.
Samræðukennari er að ýmsu leyti sambærilegur við hljómsveitar-
stjóra. Hann þarf að hafa eyra fyrir heimspekilegum athugasemdum
nemenda, hann þarf að samstilla strengi hópsins, hann þarf að halda
aftur af talanda sínum en þó þarf hann að grípa fram í fyrir nemendum
þegar þá rekur af leið.
Kennarinn leiðir samræðuna með því að spyrja þátttakendur um rök
og ástæður fyrir skoðunum sínum. Þá er ekki síður mikilvægt að biðja
nemendur að útbúa dæmi máli sínu til stuðnings. Smám saman hleðst
samræðan upp eða fær framrás eftir því sem við á.
Samræðuaðferðin kemur dæmigerðum 12 ára nemendum á óvart
sem kennsluaðferð. Þeir vita ekki hvaðan veðrið stendur á þá. Þeir
halda að allt snúist um að ná athygli kennarans og það að koma
einöngruðum athugasemdum á framfæri, þeir hlusta ekki hverjir á
aðra, þeir spinna samræðuna ekki áfram, þeir spyrja ekki hverjir aðra
um rök og ástæður. Smám saman ná nemendur þó áttum og með þeim
myndast samræðufélag.
Lipman leggur höfuðáherslu á það sem hann kallar Community of
Inquiry. Ég veit að það liggur beint við að þýða þetta sem rann-
sóknarfélag eða eitthvað álíka. Ég hef kosið að tala um fyrirbærið sem
samræðufélag þar sem rannsóknarfélag er útjaskað. Lipman gengur í
5 Einhvers staðar las ég, mig minnir að Robert Floden frá Institute for Research on
Teaching í Michigan State University hafi komið þar við sögu, að kennurum hætti
einmitt til þess, sennilega ómeðvitað, að velja góða lesara til að lesa langar
efnisgreinar og þá treglæsari til að lesa þær styttri. Með þessu móti fá þeir sent
lakar eru settir ekki þjálfun í sama mæli og aðrir.