Hugur - 01.01.1992, Síða 50

48
Hreinn Pálsson
HUGUR
smiðju til C.S. Peirce og skilgreinir „inquiry" sem „self correcting
practice“ þ.e. sem rannsókn sem leitast við að leiðrétta mistök sín
jafnóðum og þau uppgötvast en það er einmitt það sem gerist í heim-
spekilegri samræðu.6
Það hefur gildi í sjálfu sér að mynda samræðufélög með nemendum
en ég bendi gjaman á tvö atriði sem þetta snerta. Annars vegar viljum
við efla samlyndi og hins vegar víðsýni nemenda. Ákveðið samlyndi
er til staðar í öllum nemendahópum; í of mörgum er það átakanlega
lítið. Víðsýni felst ekki í því að kokgleypa sem flestar hugmyndir á
sem skemmstum tíma heldur í því að gefa hugmyndum tækifæri. Það
þarf að velta fyrir sér forsendum og afleiðingum hugmynda áður en
þær eru samþykktar eða afskrifaðar. Það er því miður ekki hægt að
gefa einhverja eina uppskrift að því hvernig mynda á samræðufélög
með nemendum þar sem vinna verður með hverjum hópi á hans eigin
forsendum.
Þungri byrði er létt af herðum kennara þegar samræðufélag
myndast með nemendum. Kennarinn fer að einbeita sér að
samræðunni einni í stað þess að gæta aga, spyrja spurninga og reyna
að sjá fyrir hvert stefnir. Þetta gerist þannig að í upphafi er það
kennarinn einn sem spyr krefjandi spurninga en smám saman gera
nemendur slíkar spurningar að sínum spurningum og fara að beina
þeim sín á milli. Um leið verður þeim auðveldara að spinna samræðu-
þráðinn og samhliða eykst sjálfsagi nemenda og þeir fara að aga hvem
annan.
Á endanum getur farið svo að samræðufélagið verði sjálfstætt í
þeim skilningi að þar er hægt að taka hvaðeina til umfjöllunar á
agaðan og gagnrýninn hátt. Þegar svo er kontið sögu er óþarft að
vinna út frá sérskrifuðum texta fyrir böm og unglinga. (Það er hægt að
sparka stiganum, sem leiddi upp til æðri hugsunar, frá.) Umfjöllunar-
efnið getur komið beint úr hugarheimi þeirra og þá er einnig kjörið að
vinna með frumtexta heimspekinga.
í allri heimspekikennslu ber að leggja áherslu á samræðuna sem
kennsluaðferð og raunar eru heimspekingar einstaklega heppnir að því
leyti að aðferð greinarinnar sjálfrar hentar henni best til kennslu, þar
er enginn klofningur milli inntaks og aðferðar. Samræða gengur út á
það að setja fram rök, vega þau og meta; hugurinn er aldrei jafn virkur
6 Thinkinfi in Education, s. 121.