Hugur - 01.01.1992, Side 51

HUGUR
Heimspeki með börnum og unglingum
49
og í lifandi samræðu. Það er hins vegar mjög auðvelt að dotta eða
missa einbeitingu undir lestri sem þessum.
Það fer ekki á milli mála að samræðuaðferðinni er ekki víða beitt
sem kennsluaðferð í íslenskum skólunr. Skýringin er margþætt: Það er
takmörkuð ef nokkur hefð fyrir þessurn vinnubrögðum. Kennarar
hvorki læra heimspeki né fá þeir þjálfun í því að halda uppi
samræðunr með nemendum sínurn. Aðstæður eru mjög óhagstæðar
fyrir þá kennara sem vilja spreyta sig á eigin vegum.
I þessu sambandi get ég ekki stillt mig um að vara við umræðum í
litlum hópum en allir þekkja hvernig það gengur fyrir sig:
Þátttakendum er skipt í hópa, byrjað er að tala um sjónvarpsdagskrána
frá því í gærkvöldi, ritari er valinn og þegar þar að kemur les hann upp
„niðurstöður" hópsins. Oftast er einfaldlega verið að skiptast á
upplýsingum án þess að nokkur rökræða eigi sér stað. Vafalaust hafa
svona umræðuhópar félagslegt gildi fyrir þátttakendur og þeir gætu
haft miklu meira að segja ef þátttakendur hefðu þjálfun í samræðu-
vinnubrögðum áður en þeir eru settir í hópvinnu. í einum hópi
Heimspekiskólans eru 13 nemendur og þau nálgast það stig að kennar-
inn verði óþarfur. Eg hef einstaka sinnum skipt þeim í 2-3 rnanna
hópa til að vinna að lausn rökleikniverkefna en hvað varðar samræður
þá vilja þau ekki að hópnum sé skipt upp. Þau segja að fleiri og
skemmtilegri skoðanir komi franr í óskiptum hópi.
Við skulunr huga unr stund að nokkrunr nánari einkennum æðri
hugsunar. Lipman bendir á að hún sé ekki einungis gagnrýnin heldur
líka skapandi. Frekar en að líta á þessa hugsunarhætti sem aðskilda sér
hann þá fyrir sér sem samtvinnaða. Helstu einkenni þeirra eru
eftirfarandi:7
GAGNRÝNIN HUGSUN
SKAPANDl HUGSUN
1. Fellir dóma.
1. Fellir dóma.
2. Gengur út frá skýrum
2. Gengur út frá mótsagna-
viðmiðunum.
3. Leiðréttir sjálfa sig.
4. Tekur tillit til aðstæðna.
4. Stjómast af aðstæðum.
kenndum viðmiðunum.
3. Upphefur sjálfa sig.
7 Sjá Thinking in Education, s. 193-195.