Hugur - 01.01.1992, Qupperneq 55

HUGUR
Heimspeki með börnum og unglingum
53
Landlæknir tilkynnti: „Ef vatnið hefur verið hreinsað, þá er óhætt
að drekka það.“ Það er ekki óhætt að drekka vatnið hjá okkur. Það
hlýtur að:
a. Vera hreinsað.
b. Vera óhreinsað.
c. Að hafa óhreinkast í hreinsun.
Hafa verður í huga að rökleiknin er aðeins angi af miklu stærra
máli. Eg held að það sé vel framkvæmanlegt að keyra upp rökleikni
eins og hún mælist á prófum án þess að hún skili sér út í lífið. Þó
auðvitað beri að æfa einstaka rökleikniþætti með þar til gerðum
æfingum má ekki gleyma því að það er samræðan og samræðu-
félagið sem er helsti vettvangur rökleikninnar.
Það er víst kominn tími til að nota símskeytastíl. Hér koma örfáir
punktar um reynslu mína.
* Heimspekin höfðar til næstum allra nemenda hvort sem þeir teljast
slakir eða skarpir samkvæmt hefðbundnum viðmiðunum. Það
gengur ótrúlega vel að vinna með mjög breiðum hópum.
* Algengt er að slökum nemendum fleygi fram í rökleikni og hópar
eru því mun jafnari við lok námskeiða en upphaf þeirra. Skarpari
nemendur hafa ekki sama svigrúm til að bæta við sig í rökleikni.
* Það eitt að fá vettvang til að skiptast á skoðunum er nemendum
mikils virði.
* Greina má ólíkan stíl hjá nemendum í hugsun og framsetningu.
Sumir eru mun innsæis- og hugmyndaríkari en þeir eru rökvissir
eða öfugt.
* Virkni hugans er óháð virkni talandans. Sumum fer mjög vel fram
í rökleikni án þess að vera rnjög áberandi í samræðunni en slíkir
nemendur koma þó gjarnan smám saman fram í dagsljósið.
* Ríkjandi félagsmótun er heimspekilegum hugsunarhætti enn
fjandsamleg10 þó hún sé jafnvel að opnast fyrir honum. Æ fleiri
grunnskólakennarar leggja sig t.d. eftir bamaheimspeki.
10 Þetta kom m.a. fram í ummælum 12-15 ára nemenda Heimspekiskólans haustið
1989 en þeir voru beðnir að bera heimspeki sarnan við þær námsgreinar sem fyrir
eru í grunnskólanum: „I heimspeki er fengist við svo margbreytileg efni, þar er
ekki ákveðið fyrirfram hvað á að fást við og þar getur rnaður tjáð sig óheft.“ „Þar
tölum við saman og veltum ýmsu algengu fyrir okkur en í skólanum er bara lært úr
bókum." „í skólanum er maður látinn skrifa og ekki spjallað um neitt.“ „í
skólanum lærum við það sem við eigum að læra og förum aldrei út fyrir
takmörkin." Ríkjandi félagsmótun vísar í þessu samhengi sérstaklega til „ríkjandi