Hugur - 01.01.1995, Side 43

HUGUR
Reikniverk og vitsmunir
41
Eins og við höfum nefnt tilheyra stafrænar tölvur flokki stakrænna
véla. En staða þeirra getur yfirleitt verið á óhemju marga vegu.
Vélin sem er nú í notkun í Manchester getur til dæmis haft um
2165 000, þ e um jq50.000, mismunandi stöður. Berum þetta
saman við dæmið af hjólinu hér að framan sem hafði þrjár stöður.
Það er auðvelt að átta sig á því hvers vegna stöður vélarinnar geta
verið svo gífurlega margar. í tölvunni er geymsla sem samsvarar
pappírnum sem menn nota þegar þeir reikna. Það hlýtur að vera
mögulegt að skrifa í geymsluna allar þær runur af táknum sem rita
mætti á pappírinn. Til einföldunar skulum við gera ráð fyrir að einu
táknin sem notuð eru séu tölustafirnir frá 0 til 9. Ekki er tekið tillit
til þess að menn hafa mismunandi rithönd. Gerum ráð fyrir að sá sem
reiknar fái 100 pappírsarkir sem hver um sig hefur 50 línur og í hverja
línu komist 30 stafir. Ástand pappírsins getur þá verið á
jq100x50x30, þ e jq150.000, vegU þetta er um það bil stöðufjöldi
þrigjya Manchestervéla. Utkoman úr því að reikna lógariþma með
stofntölunni 2 af stöðufjöldanum kallast yfirleitt „geymslurými“
vélarinnar. Vélin í Manchester hefur þannig geymslurými upp á um
það bil 165.000 og hjólið í dæminu sem við tókum áðan hefur
geymslurými um 1,6. Séu tvær vélar settar saman í eina fæst
geymslurými vélarinnar sem út kemur með því að leggja saman
geymslurými hinna tveggja. Þetta gerir það mögulegt að segja hluti á
borð við: „Vélin í Manchester hefur 64 segulrásir með geymslurými
2.560 hver, átta raftromlur með rými upp á 1.280. Ýmiss konar
annað geymslurými er um 300 svo heildarrými vélarinnar er
174.380.“
Ef við höfum töflu yfir hegðun stakrænnar vélar þá er mögulegt að
spá fyrir um hegðun hennar. Engin rök mæla gegn því að þessir
útreikningar séu gerðir af stafrænni tölvu. Að þvf tilskildu að hún
geti unnið þessa útreikninga nógu hratt getur tölvan hermt eftir
hegðun hvaða stakrænnar vélar sem er. Það er þá hægt að leika
hermileikinn þannig að viðmælendur séu annars vegar sú vél sem um
ræðir (og fer með hlutverk B) og hins vegar stafræn tölva (sem fer
með hlutverk A) og spyrillinn hafi engin tök á að þekkja þá í sundur.
Tölvan verður að sjálfsögðu að hafa nægilegt geymslurými og geta
unnið nægilega hratt og það verður að forrita hana upp á nýtt í hvert
sinn sem hún á að herma eftir nýrri vél.