Hugur - 01.01.1995, Page 57

HUGUR
Reikniverk og vitsmunir
55
hvern sem er skoða útkomurnar sem vélin skilar og reyna að nota þær
til að afla nægilegrar þekkingar á forritinu til að geta spáð hvað kemur
út þegar inntakinu er gefið gildi sem ekki hefur áður verið prófað.
Rök leidd af dulskynjun
Ég geri ráð fyrir að lesandinn sé kunnugur hugmyndinni um
dulskynjun og kannist við fjórar gerðir hennar, þ.e. hugsanaflutning,
skyggnigáfu, forspá og fjarhrif [psychokinesis]. Þessi furðulegu
fyrirbæri virðast í andstöðu við allar vísindalegar hugmyndir. Við
vildum gjarna afskrifa þau! En því miður eru þau, að minnsta kosti
hugsanaflutningur, vel staðfest af tölfræðilegum gögnum. Það er afar
erfitt að koma þessum staðreyndum heim og saman við hugmyndir
sínar. Þegar maður hefur fallist á þær er ekki langt í trú á drauga og
illa anda. Meðal þess fyrsta sem þá fær að íjúka er sú hugmynd að
lfkami manns hreyfist einfaldlega í samræmi við þekkt eðlisfræðileg
lögmál, og álíka lögmál sem á eftir að uppgötva.
í mínum huga vega þessi rök nokkuð þungt. Maður getur svo sem
svarað því til að margar vísindakenningar nýtist ágætlega þótt þær
komi ekki heim við dulskynjun og manni gangi í raun ágætlega þó
hann láti sem dulskynjun sé ekki til. En þetta er lítil huggun og
maður óttast að hugsunin sé einmitt fyrirbæri af því tagi sem stendur
í sérlega nánum tengslum við dulskynjun.
Af dulskynjun má leiða afmarkaðri rök eitthvað á þessa leið:
„Leikum hermileik og látum mann sem á gott með að taka á móti
hugskeytum og stafræna tölvu sitja fyrir svörum. Spyrillinn getur
lagt fyrir þau spurningar eins og „Af hvaða lit er spilið sem ég held í
hægri hönd?“ Vegna hugsanaflutnings eða skyggnigáfu svarar
maðurinn 130 af 400 spurningum rétt. Vélin getur aðeins látið
tilviljun ráða og svarar kannski 104 spurningum rétt, svo spyrillinn
getur þekkt manninn frá vélinni.“ Hér opnast áhugaverður möguleiki.
Gerum ráð fyrir að tölvan innihaldi slembitalnagjafa sem velur tölur af
handahófi. Það er þá eðlilegt fyrir hana að nota hann til að ákveða
hvernig hún svarar. En kannski verður slembitalangjafinn fyrir
fjarhrifum frá spyrlinum. Kannski geta þessi íjarhrif fengið vélina til
að gefa fleiri rétt svör en líkindareikningur gefur okkur tilefni til að
áætla svo spyrlinum verði ómögulegt að þekkja hana frá manninum.