Hugur - 01.01.1995, Qupperneq 91

HUGUR
Vélmenni
89
hugfræði og bollaleggingar um innviði sálarlífsins tóku við af
atferlishyggju í sálfræðinni og hugmyndir um formleg mál og
rekjanlegar aðferðir urðu grundvöllur nýrra kenninga í málvísindum
sem Noam Chomsky átti mestan þátt í að móta. Nokkrum árum áður
(1943) höfðu Walter Pitts og Warren McCulloch bent á að net úr
taugafrumum, eins og heili okkar er gerður úr, samsvarar á ýmsan hátt
rökrásum af því tagi sem síðar voru notaðar til að smíða tölvurJ í
heimspeki var tvíhyggja í anda Descartes á undanhaldi og hughyggja
19. aldarinnar dauð að kalla. Rökfræðileg raunhyggja (logical
positivism) stóð líka höllum fæti, en sú stefna hafði dæmt flestar
frumspekilegar vangaveltur um samband sálar og líkama
merkingarlausar.
Á sama tíma og sálfræðingar voru að verða leiðir á atferlisstefnunni
og leituðu leiða til að kanna innviði mannshugans voru
heimspekingar í leit að nýjum lausnum á vandamálinu um samband
sálar og líkama1 2 3 og lífeðlisfræðingar að gæla við samanburð á
taugum og rökrásum. Spekingar í öllum þessum greinum litu til
tölvutækninnar, stýrifræðinnar og rökfræðinnar og sóttu þangað
hugtök og hugmyndir.3
Ritgerð Turing svaraði svo sannarlega kalli tímans. Það vantaði
tilgátu um hvernig mannshugurinn virkar. Turing stakk upp á að líkja
honum við tölvu og þegar um miðjan 6. áratuginn voru snjallir
forritarar, eins og Allen Newell og Herbert A. Simon, farnir að gera
tilraunir til að láta tölvur herma eftir mannlegum vitsmunum. Til
varð ný fræðigrein, gervigreindarfræðin. En hún fjallar um aðferðir til
1 Þeir gera grein fyrir kenningum sínum í McCulloch & Pitts 1965. Um kenningar
Pitts og McCulloch og fleiri frumkvöðla í stýri-, upplýsinga- og tölvufræðum má
líka lesa í Singh 1966.
2 Á árunum um og fyrir 1960 settu nokkrir heimspekingar fram kenningar í þá veru
að samband hugar og heila sé sambærilegt við samband forrits og tölvu.
Frægastur þessara heimspekinga er Hilary Putnam. Sjá Putnam 1960, 1967a og
1967b. Kenning Putnam um þetta efni er kölluð „functionalism". Ymis afbrigði
hennar hafa verið vinsælt umfjöllunarefni þeirra sem fást við heimspeki hugans
(philosophy of mind). Churchland (1988) er ágætur inngangur að þeim fræðum.
3 Um þessa tölvubyltingu í mannvísindunum hefur margt verið ritað en það er óhætt
að mæla sérstaklega með Gardner 1985 og Bolter 1984. Einnig er gerð grein
fyrir áhrifum tölvufræða á sálarfræði í grein Jörgens Pind sem birtist í þessu
tölublaði Hugar.