Tímarit um uppeldi og menntamál - 01.01.1892, Blaðsíða 59

57
þarf jeg að fara að gegna stjórnarstörfum. Daginn
eptir talaði hann nákvæmlega við mig um alfræði
niina. En áður spurði hann mig að því, hvort jeg-
þyldi mótmæli. Jeg kvað svo vera. Taldi hann nú
ekki likindi til þess, að ástandið mundi batna, eins.
og gjört var ráð fyrir að verða mundi, ef alfræðis-
nánhð væri rjettilega stundað. Færði hann í fyrsta
lagi máli sinu til sönnunar stjórnarhorfurnar eins og
þær væru, og því næst vitnisburð heilagrar ritning-
ar, er fremur sýndist gjöra ráð fyrir myrkri og meiri
spilling, er heimsendi nálgaðist, en ekki meira Ijósi
og betri hag. Því sem jeg svaraði honum, tók hann
þannig, að hann endaði ræðu sína á þessaleið: Jeg
ætla, að áður hafi engum slíkt í huga komið. Haltu
fast við þetta; annaðhvort verðum við ásáttir, ef þess-
um vegi er haldið, eða engan annan veg er að finna.
Mitt ráð er, að þú hugsir þó fyrst um, að sjá fyrir
þörf'um skólanna og að gjöra latinunámið ljettara en
verið hefur, og ryðjir á þ:\nn hátt braut fyrir þessu,
sem þú ert að berjast fyrir. Comeníusvar nú boðið-
að setjast að í Svíþjóð, en hann kaus heldur að taka
sjer bólfestu í Elbing, er þá laut Svíum. Þar dvaldi
hann í 6 ár, og starfaði að því að semja latneskar
kennslubækur handa Sviurn. Þetta voru engin sæld-
arár fyrir hann; sjálfan langaði hann mest til að
halda áfram alfræðisstörfum sínum; vinum hans á
Englandi þótti þótti það hneyksli næst, að hann skyldi
verja tímanum til að semja skólabækur; trúbræð-
ur hans í Lissa vildu fá hann til sín, og de Geer,
er styrkti hann með fjárframlagi, fann að því, er
fram í sótti, hve seint bókagjörðin gengi, og liafði
jafnvel við orð, að svipta hann fjárstyrknum. Þá
skrifaði Comeníus honum: það er ekki mannúðlegt,