Tímarit um uppeldi og menntamál - 01.01.1892, Síða 65

63
er hefur hann í tignarsess raeðal þeirra. Reyndar
eru flestar þær setningar, er hann setur þar fram,
og flestar þær kröfur, er hann gjörir, nú kunnar
meðal skólamanna, og margt af því, er hann fer
fram á, hefur nú fengið framgang, en allmargt af'
því ekki fyr en nú á þessum dögum. En öðrumáli
var að gegna fyrir 300 árum.
I kennsiufræði sinni segir hann: Maðurinn er
æðstur af hinum sköpuðu skepnum; hlutverk hans
er þrefalt; hann á að læra að þekkja sjáifan sig og
heiminn umhverfls sig; hann á að læra að stjórna
sjálfum sjer; og hann á að læra að gefa sigíhlýðni
undir vilja guðs. En til þess að geta innt þetta
hlutverk af hendi, þarf hann að öðlast fræðslu eða
menntun. Hæfileikinn til þekkingar, dyggðar og guð-
hræðslu býr í livers manns eðli, en til þess að geta
orðið sannur maður, þarf hver og einn að njóta
fræðslu og menntunar, eigi að eins ríkra manna
börn og göfugra, heldur ,öll börn undantekningar-
laust. Það er Comeníus, sem lieldur þessu fyrst
slcýrt og afdráttarlaust fram, að öll börn hafi jafnan
rjett, til að verða fræðslu aðnjótandi. Aður höfðu að
vísu heyrzt raddir í þá átt, en hjá honum er fyrst
tekið skarið af. Iiann segir, að allir eigi að læra,
og að allir eigi að læra allt. Þó er það ekki svo
að skilja, að hver maður eigi að læra allar listir og
öll vísindi til lilítar, slikt væri ógjörningur, heldur
er til þess ætlazt, að hver maður eigi að læra grund-
vallarlögin fyrir þvi, sem við ber, svo að hver og
einn geti verið starfandi verkamaður hjer í hehni.
En hingað til hefur vantað skóla, segir hann, er
kenni æskulýðnum slíkt; það þarf að skipa skólum
þannig, að allir eigi aðgang að þeim, og þannig, að