Uppeldi og menntun - 01.07.2006, Side 32

s­am­s­tarf í l e iks­kó­lUm­ V ið­ foreldra Barna af er lenUm­ UPPrUna
32
rannsók­nir á forEldrasaMstarfi
Fræðimennirnir Bernstein (1975; 1990; 1996) og Bronfenbrenner (1979) hafa sett fram
kenningar sem eru gagnlegar til að útskýra tengsl heimila og skóla. Þeir leggja báðir
mikla áherslu á mikilvægi reynslu barnsins innan fjölskyldunnar snemma á ævinni og
hve hún ræður miklu um gengi þess síðar í lífinu. En það er ekki einungis fjölskyldan
sem hefur áhrif, heldur hefur öll gerð samfélagsins áhrif á þroska barnsins. Bernstein
ræðir um mörkin sem eru á milli heimila og skóla og kennara og foreldra. Hann segir
að ríkjandi uppeldisumræða geti skapað málleg, félagsleg og menningarleg skil milli
heimila og skóla og valdið því að sumir foreldrar og börn verði útilokuð frá fullri
þátttöku í skólakerfinu. komi fólk frá ólíkum menningarheimi þar sem annars konar
gildismat er ríkjandi í uppeldi og önnur markmið sett um framtíð barna en tíðkast í
skólanum er hætt við því að uppeldisumræða skólans sé foreldrum framandi. Jafn-
framt geta ýmsar reglur og gildi sem liggja til grundvallar uppeldisumræðunni verið
óljós og því reynst erfitt að takast á við þær hindranir sem upp koma í samskiptum
heimilis og skóla.
Bronfenbrenner (1979) fjallar um skóla og heimili sem tvö örkerfi (e. microsystems)
þar sem barnið verður fyrir beinum áhrifum fjölskyldu annars vegar og hins vegar
starfsfólks skóla og annarra nemenda. Jafnframt hefur barnið sjálft áhrif á þessi kerfi.
Tengsl þessara tveggja kerfa skipta síðan miklu máli fyrir barnið og hvernig sam-
skiptum er háttað á milli skóla og fjölskyldna. í sumum tilvikum er lítill munur á
viðhorfum og gildismati þessara tveggja kerfa og þá eru ekki mikil viðbrigði fyrir
barnið að koma af heimili sínu í skólann. í öðrum tilvikum geta umskiptin verið mik-
il og barnið er þá komið í nýja og framandi veröld sem getur verið erfitt að skilja og
fóta sig í. Þegar foreldrar barnsins þekkja ekki menningarheim skólans, líður ekki vel
í skólanum og samskipti við starfsfólk ganga örðuglega má búast við að leið barnsins
til áframhaldandi þroska geti orðið torsótt.
Bronfenbrenner segir nauðsynlegt að flæði upplýsinga um viðhorf, reynslu og leið-
sögn milli kerfanna tveggja, heimilis og skóla, sé óhindrað og þannig sé best stutt við
þroskaferil barnsins. Hann segir til dæmis að hæfni barns til að læra að lesa í fyrsta
bekk ráðist frekar af því hvernig tengslin eru milli heimilis og skóla en því hvernig
lestrarkennslunni er háttað (Bronfenbrenner, 1979).
Fjöldi rannsókna á undanförnum áratugum sýnir einmitt að samstarf heimilis
og skóla er lykilatriði fyrir velgengni barna og jafnvel að það skipti ekki einungis
máli fyrir nám barnanna heldur einnig fyrir velferð þeirra alla ævi (Henderson og
Berla, 1994). Þátttaka foreldra í skólastarfi eykur væntingar kennara til nemenda, eflir
sjálfstraust foreldranna, hvetur nemendur og skilar sér í bættum námsárangri þeirra
(Rennie, 1996). Náið samstarf heimilis og skóla tengir saman þessar mikilvægustu
stofnanir í lífi barnanna, veitir börnunum nauðsynlegan stuðning og undirstrikar
gildi menntunar (Epstein og Lee, 1995).
Þó að auðvelt sé að sýna fram á slíkan árangur er oft erfiðara að benda á einstaka
þætti foreldrasamstarfsins sem ráða úrslitum, enda er slíkt samstarf margslungið.
Sheila Wolfendale (2000) leggur áherslu á að heildaráhrifin af því hve vel skólinn
tekur á móti foreldrum og tengir þá skólastarfinu vegi þyngra en einstakir þættir