Uppeldi og menntun - 01.07.2006, Síða 34

s­am­s­tarf í l e iks­kó­lUm­ V ið­ foreldra Barna af er lenUm­ UPPrUna
34
Sylva og Siraj-Blatchford (1995) rannsökuðu menntun leikskólabarna í fjórum
löndum (Eþíópíu, Indónesíu, Jamaíka og Egyptalandi) á vegum UNESCO. Þær
skoðuðu meðal annars tengsl heimila og skóla og benda á að allar fjölskyldur búi yfir
styrk og auðlegð sem mikilvægt sé að leikskólinn nýti sér. Það er verkefni leikskólans
að búa svo um hnútana að þessi auðlegð nýtist barninu og styrki það í námi sínu.
Hvert barn er einstakt, reynsla þess sérstök og aðstæður einnig. Það er oft erfitt
fyrir börn af erlendum uppruna að byggja brú á milli þeirrar meirihlutamenningar
sem ríkir í skólanum og samfélaginu annars vegar og þeirrar heimamenningar sem
þau búa við hins vegar. Hver fjölskylda er líka einstök. Fjölskyldur hafa mismunandi
viðhorf og fara ólíkar leiðir til að tengja saman menningu og tungumál á heimilinu
og í samfélaginu. Þess vegna verða kennarar að taka tillit til bakgrunns fjölskyldna
og vinna með þeim til að skilja menningu þeirra og mállegan bakgrunn. Einnig þurfa
kennarar að skilja hvaða væntingar foreldrar hafa til barna sinna og hvaða markmið-
um þeir vilja að þau nái. Þetta skiptir miklu máli í sambandi við sjálfsmynd barnanna
og fjölskyldnanna í heild (Ferris, 1997). Það er því varasamt að gera ráð fyrir því að
allir foreldrar sem tilheyra sérstökum þjóðernis-, trúar- eða menningarhópi hafi sömu
siði og venjur.
Það hefur verið kallað „litblindunálgun“ þegar fólk segir að það komi eins fram við
öll börn. Ef til dæmis aldrei er minnst á litarhátt brúnna eða svartra barna og sérstöðu
þeirra er verið að afneita ákveðnum þáttum í útliti þeirra og fari. öllum börnum er
nauðsynlegt að viðurkenna sig eins og þau eru og vera stolt af sér og uppruna sínum
(Brown, 1998).
Fjölskyldan er mesti áhrifavaldurinn í lífi barna, mótar framkomu, viðhorf og far-
sæld þeirra, ekki aðeins á meðan þau eru ung heldur líka þegar þau verða eldri. En
þó að fjölskyldan skipti sköpum í lífi barna getur munað um skólann og það starf sem
þar fer fram, ef vel er unnið (Bastiani, 1997; MacBeath 2000; Mortimore, Sammons og
Ecob, 1988).
bak­grunnur rannsók­narinnar
Tildrög þróunarverkefnisins Fjölmenningarleikskóli voru þær miklu breytingar sem ný-
lega hafa orðið á íslensku samfélagi, en undanfarinn áratug hefur íbúum með erlent
ríkisfang fjölgað um meira en helming. Nú eru þeir 4,6% landsmanna en voru 1,8%
árið 1995 (Hagstofa íslands, 2006). Fólkið sem hingað hefur flutt er margt frá fjarlæg-
um menningarsvæðum og talar fjölda tungumála. Hér hefur orðið til samfélag fólks
með fjölbreytt gildismat, viðhorf og siði. Nýjum íbúum fylgja börn með sérstöðu
sem þarf að sinna í skólakerfinu. Banks (2003) segir að fjölmenningarlegt uppeldi
(e. multicultural education) miði að því að allir nemendur, óháð kyni, trú, menn-
ingu, tungumáli, stétt, þjóðerni eða færni, skuli njóta jafnréttis á sviði menntunar og
námskrá skólanna og kennsluhættir skuli taka mið af því. Við álitum brýnt að koma
þeirri hugsun að í leikskólum að það væri akkur fyrir skólana að þar væri fjölbreyttur
barnahópur. Börn af erlendum uppruna eiga rétt á uppeldi og menntun þar sem tekið
er tillit til menningaruppruna þeirra og tungumáls.