Fróðskaparrit - 01.01.2009, Side 7

Dicuil um Føroyar
Dicuil about the Faroe Islands
Povl Skarup
Brunbakkevej 1, Tillerup, DK-8420 Knebel, Denmark. Email: povl@skarup.dk
Úrtak
Liber de Mensura Orbis Terrae (825 e. Kr.) eftir Dicuil er
tann elsti kendi teksturin, har ið Føroyar helst verða
umrøddar. Niðanfyri verður henda umrøða endurgivin
í tí latínska upprunatekstinum saman við einari enskari
týðing, bæði eftir útgávuni frá 1967 og við mínum við-
merkingum. Dentur verður serliga lagdur á at granska
ein ávísan setning í tekstinum. Hesin setningur hevur
verið støðið undir tí tilgiting, at ein partur av tí, sum
hevur verið hildið at snúgva seg um Føroyar, heldur er
um Hetland. At enda verður ein onnur tilgiting um-
rødd. Henda tilgiting setur fram, at einki í umrødda
tekstinum snýr seg um Føroyar. Tilgitingarnar verða
báðar frávístar.
Summary
Dicuil's Liber de Mensura Orbis Terrae (A.D. 825) is the
oldest known text to contain a probable reference to
the Faroe Islands. The excerpt in question is provided
below in the Latin original and in English translation,
both from the 1967 edition, followed by my com-
ments. One sentence in the excerpt in particular is
discussed. The sentence has been used to support a
hypothesis that a part of what is traditionally thought
to refer to the Faroe Islands, may instead refer to the
Shetlands. Finally a second hypothesis is discussed. This
hypothesis proposes that nothing in the text in
question refers to the Faroe Islands. Both hypotheses
are rejected.
Liber de Mensura Orbis Terrae er tann elsti
kendi teksturin, ið má haldast at umtala
Føroyar. Tað er ein landalæra, sum tann lærdi
írin Dicuil skrivaði í 825 (ikki: umleið 825;
árstalið stendur seinast í tekstinum). Partur-
in, tað snýr seg um, verður her uppaftur-
prentaður í smærri brotum eftir tí seinastu
útgávuni (1967). Fyri hvørt brotið stendur
fyrst tann latínski teksturin sum L. Bieler hev-
ur útgivið eftir handritunum (1967: 72+74+
76), síðani tann enska týðingin hjá J.J. Tierney
(1967: 73+75+77), seinast mínar viðmerk-
ingar.
Míni ørindi eru einans málslig: at skilja
tekstin uttan at boyggja hann eftirfornfrøði-
ligum ella øðrum søguligum tilgitingum.
Míni ørindi eru ikki søgulig: t.d. at taka støðu
til um írskir einbúgvar búðu í Føroyum frá
fyrst í 8. øld til fyrst í 9. øld. Teksturin má skilj-
ast, áðrenn hann kann nýtast til at tala fyri
ella ímóti søguligum tilgitingum, og áðrenn
metast kann um virði hansara sum keldu-
skrift.
VII.6. In occidentali uel septentrionali mari
Hispaniae insulas fieri non legimus. Circum
Fróðskaparrit 57. bók 2009:5-10