Fróðskaparrit - 01.01.2009, Page 84

82
MENNINGARÁSTØÐI OG MENNINGARFRØÐI
sína støðu sigur Dr. Jekyll, eg var I eini støðu
uttanfyri lógogrætt'7, oggongdin vísir, at ein
sovorðin skipan endar við at beina fyri sær
sjálvari. - Sum vit, sera apropos, hava verið
vitni til hetta seinasta árið!
3. partur
Høvuðspersónurin í stuttsøguni "Minnis-
varðin” (1906) eftir Regin í Líð (1871-62)
eitur Ingibjørg. Hon er dóttir Sigvald á
Miklabø, ríkasta bónda í sýsluni. Øll rokna
við, at Ingibjørg fer at giftast við Ólavi, soni
Jógvan í Carði, sum er trímenningur Sigvald.
Men Ingibjørggongur sínar egnu leiðir. Hon
letur seg tøla av tí uppgjørda Torsteini, sum
hon fær ein son saman við. Ikki tí hon leggur
nakað í hann, men tí hon verður drigin inn í
spælið:
Torsteinur var júst sum rennisjógvurin, og
hon leikaði við hann eins og við rennisjógv-
in; men leikurin hevði drigið hana longri,
enn hon vildi.18
Pápi hennara er ikki mildur, tá ið tað verður
greitt, at hon er upp á vegin:
... slatrikellingarnar hava allan rættin,
dóttir Sigvalds bónda á Miklabø er ein
skøkja!19
sigur hann við hana. Men Ingibjørg svarar
aftur úr somu skuffu:
Nei pápi, væl er tað satt, at Torsteinur í
Búð erfaðir at tí barni, eg beri; men ikki eri
eg skøkja, líka lítið sum tygum eru pútu-
sveinur fyri tað, at tygum høvdu við
Maritu I Búð atgera -fastur Torsteins; -
ella hvør varfaðir at barni hennara? - tað
var kanska Hanus húskallur, sum giftist við
henni?20
\ tekstinum er Ingibjørg ikki nøgd við seg
sjálva og tað valið, hon hevur gjørt, men í
uppgerðini millum hana og pápan verður
víst á, at kvinnuligur seksualitetur hevur
sama rætt sum mannligur. Tað ástøðiliga
grundarlagið undir hesum uppáhaldi finna
vit hjá Darwin. í The Descent ofMan... (1871)
brúkar hann ikki orðið seksualitet, hann
viðger paring og tey viðurskifti, sum hoyra til
tað at velja partnara, og tað er greitt, at bæði
kynini hava ein leiklut.
Menningarástøðiliga velur Ingibjørg ikki
skilagott, og tað veit hon av. Hon átti at valt
fermenningin Ólav í Garði, tí sum teksturin
sigur:
Ættin var av hinum fornastu I Føroyum og
ikki blandað við ringari slag tað nakar visti
um at siga.21
Tað hevur hon, sambært søguni, eisini hug
til, í røttum darwinskum anda hugsar hon:
... hansara mansmegi hótti við at bergtaka
kvinnuna I henni...22.
Ólavur uppfyllir øll tey krøv, hon í tí um-
hvørvi, hon er úr, kann seta til ein partnara
og pápa til hennara børn.
Men menningartilgongdin kemur Ingi-
bjørg til hjálpar og rættar so at siga hennara
mistak. Hon eigur ein son, sum so við og við
fer at líkjast, ikki Torsteini, sum er tann lív-
frøðiligi pápin, men Ólavi. Søgan hevur fleiri
frágreiðingar um hetta. Ein er, at tað var
vanlig hugsan millum fólk, at eitt barn kom
at líkjast tí, sum mamman hugsaði um, með-