Morgunn - 01.06.1975, Blaðsíða 12

10
MORGUNN
á sinni óendanlegu braut: Á þetta alls saman og miklu fleira
benti skáldið Einar H. Kvaran í tímaritsgrein í EimreiSinni
þegar fyrir 45 árum (Eimreiðin XXXVI árg. 1930); fjallaði
greinin um boðbera ódauðleikakenningarinnar. Og þar bendir
hann einnig á það, að hinn frægi ameríski sálfræðingur og
heimspekingm- William James hafi í fyrirlestri, sem komið
hafi út á íslenzku, tekið sérstaklega til íhugunar hugsunina
sem afleiðing af starfsemi heilans. James kannast við að svo
sé að nokkru leyti; en hann hafnar þeirri kenningu, að heil-
inn framleiði hugsunina. Hann hugsar sér fremur, að hugs-
unin sé leidd gegn um heilann, svipað og ljós gegn um gler.
í núverandi ástandi okkar þurfi hugsunin heilann til þess
að komast fram og gera vart við sig. En af því leiði ekki að
sjálfsögðu, að ekki sé til neitt annað ástand, þar sem hugsun-
in sé óháð heilanum. Bersýnileg afleiðing þeirrar tilgátu er sú,
að lífið sé þá ekki svo liáð líkamanum, að það geti ekki haldið
áfram, hvað sem um líkamann verður; enda var það vitan-
lega skoðun þessa heimspekings.
III.
Það má Heimir Steinsson eiga, að hann tekur afleiðingun-
um af skoðun sinni með fullri karlmennsku og er það þó virð-
ingarvert. Hann segir: „ . . . dauðinn, tortíming einstaklings-
ins, útþurrkun sjálfsins, hefur það í för með sér, að líf ein-
staklingsins verður gjörsamlega tilgangslaus fífladans, sem
hefst með markiausu áræði og óraunsæum framtiðarórum
dauðadæmdrar æsku, en lýkur með því, að allt það sem okkur
dreymdi, allt okkar starf og stríð verður að engu, þegar með-
vitundin slokknar að fullu, og það sem eftir kann að liggja
um stundarsakir máist burtu, hverfur, fer.“
Það er því næsta einkennilegt, að þessi guðsmaður, skuli
telja það ómaksins vert að vera að eyða hluta af þeim „til-
gangslausa fífladansi“ sem hann kallar líf sitt, til þess að espa
fólk til ofsókna á hendur meðbræðrum sínum.
En séra Heimir Steinsson lætur sér ekki nægja að lýsa þess-