Morgunn - 01.06.1975, Blaðsíða 56

54
MORGUNN
og jurta er svipaðs eðlis. Þar á sér stað, í frumunum, fæðing,
líf og dauði án afláts, unz heildin eða maðurinn, dýrið eða
jurtin deyr. Það, sem deyr, gengur annaðhvort samstundis
eða smátt og smátt yfir í hina ólífrænu náttúru. En svo getur
það aftur fyrr eða siðar breytzt í efni, sem heyrir hinni lifandi
náttúru til, og byggt upp jurtir eða líkami manna og dýra.
Sú fruma eða sá líkami, sem dauður var, getur þvi aftur
lifnað í sömu mynd eða annarri. En þetta er eigi sjálfstætt líf.
Þess vegna er líf mannslikamans í sjálfu sér eigi meira virði
en jurtarinnar að öðru en því, að það er í þjónustu sálar-
innar. Væri því sálin dauðleg, hlyti líf mannsins að vera lítils-
virði fyrir einstaklinginn.
Eins og áður er sagt, byggi ég á þvi, að sálin lifi sjálfstæðu
lífi eftir dauðann. En þá kemur önnur gátan, sem er litlu létt-
ari viðfangs. En hún er um skiptingu mannsins. Vér sjáum
mennina fæðast, lifa og deyja, en svo dregst hulan yfir eins
og þoka. Með lífi á ég því við í fyrirsögn þessa kafla líkams-
lífið. Lífið, sem vér finnum og skynjum. Um allan heim á
öllum öldum hafa menn leitazt við að komast fyrir rætur sálar-
lífsins og reynt að finna örugga tryggingu fyrir hinu andlega
ódauðlega lífi sálarinnar. Má það þó furðu gegna, að þessi leit
skuli eigi hafa verið enn víðtækari en átt hefir sér stað fram
til vorra tíma. En þá er spumingin: Er vitundin einþætt eða
margþætt? Vér höfum orðin: vitund, midirvitund, hugur, sál,
andi og mörg önnur. Virðist þetta benda til, að skoðanir séu
mjög á reiki í þessu efni. Enda er það eðlilegt, því að marg-
sinnis er svo erfitt að skilja sig og aðra á annan hátt en að
vitundin eða vitundarlifið sé fléttað af mörgum þráðum. Létt-
ast væri að tala um það sem einþætt, en ég get það eigi, þvi
að mér finnst það svo gagnstætt hinu rétta. Ég hefi því valið
fyrirsögn þessa kafla: Líf, hugur, sál. Samt er ég óánægður
með orðin, þótt ég finni eigi önnur hagfelldari. Ég hefi þegar
gert grein fyrir, hvað ég meina með orðinu: Með „sál“
tákna ég hins vegar hina andlegu og ódauðlegu vem, sem
álitið er, að búi í hverjum manni, meðan lífið varir. Á
hinn bóginn meina ég með „hug“ hið sístarfandi afl, er