19. júní - 19.06.1982, Page 51

Sigrún Júlíusdóttir
félagsráðgjafi:
r þörf á
kvennaathvarfi?
um rann reiðin alltaf strax eftir fyrstu
liöggin. Eg flúði meira til þess að
jafna ntig á taugum á eftir.
En ég kom alltaf aftur, án þess að
hann barði mig um það, aðallega
vegna skólagöngu barnanna. Það
voru erfiðleikar á að koma þeim í
skólann frá heimili foreldra niinna og
ég hugsaði aldrei langt fram í tímann“.
— Ilefðirðu leitað í kvennaat-
hvarf, ef slíkt hefði verið fyrir hendi?
„Já, ég hefði trúlega leitað í það,
ekki síst til þess að leita ráða. Maður
er svo aleinn, þegar maður getur ekki
sagt neinum frá þessu vandamáli
sínu, eða finnst maður ekki geta það“.
— En hvers vegna varstu að fela
þetta? Var það hans vegna eða þín
vegna?
„Mín vegna. Mér fannst þetta nið-
urlægjandi fyrir ntig. Ég skammaðist
mín fyrir að láta bjóða mér þetta og
lannst ég vera minni manneskja fyrir“.
Vonin dugir lengi
— En hvers vegna léstu þá bjóða
þér þetta árum saman? Geturðu gert
þér grein fyrir því?
„Það er ekki auðvelt, en ég býst við
að þreyta hafi verið hluti af ástæð-
unni. Ég vann alla tíð utan heimilis,
þar sem fjárbagurinn leyfði ekki ann-
að. Vinnudagurinn var langur og |>að
dró úr mér kjark til þess að slíta
hjónabandinu lyrr en raun varð á.
Auk þess verður maður niðurbrotinn
á sál og líkama af svona barsmíðum
og uppfullúr af minnimáttarkennd og
það er ekki auðvelt að rífa sig upp úr
slíku. Nú og svo vonaðist ég lengi
Iraman af til þess að þessi ofstopi
tnyndi lagast. Vonin getur haldið
nianni lengi gangandi. Ilins vegar
gerði ég mér smám saman grein fyrir
því, að það yrði seint, meðitl annars
vegna þess sem ég sá til föður hans. Á
því heimili virtist engum þykja það
ueitt óeðlilegt þótt farðirinn legði
ospart hendur á móðurina“.
— Nú eru nokkur ár liðin frá
skilnaðinum. Hefurðu fengið að vera
1 friði síðan?
„Já, algerlega. Kannski er það
vegna þess að liann kynntist annarri
konu, sent dró athygli hans frá mér.
Ég veit ekki hvort hann leggur á hana
hendur ennþá, en Jiað kemur eflaust
að J)ví“.
Sigurveig Jónsdóttir.
Fjölskylduofbeldi
Staða konunnar hefur löngum ver-
ið tengd heimilinu og mætti því draga
Jtá ályktun, að það væri hennar griða-
staður. Þótt staða hennar á vinnu-
markaði og í stjórnmálum væri l'all-
völt og líkams- og kynferðislegrar
niðurlægingar msetti vænta á næsta
götuhorni, ef kona „ögraði“ samtíma-
ntönnum sínum með óviðeigandi
nærveru sinni á götmn úti, J)á ætti
hún að vera í öruggu skjóli á heimili
sínu. Þar Jiyrfti hún sýst að búast við
ofbeldi og andlegri eða líkamlegri
niðurlægingu. Sú er J)ó ekki reyndin.
Eftir itð áhugi félags- og geðvísind-
anna fór að beinast að ofbeldi í fjöl-
skyldutn um og eftir 1950, sýndu
niðurstöður fjölmargra rannsókna
með marktækum hætti, að heitnili og
fjölskylda er ekki alfarið sá sælu- og
friðsemdarreitur, sem látið hafði ver-
ið í veðri vaka. Árið 1968 er birt
umfangsmikil athugun á barnamis-
þyrmingum í Bandaríkjunum. Ilún
olli straumhvörfum í viðhorfum fag-
fólks og almennings til réttarstöðu
barna. Fyrir um það bil 10 árum
síðan fara að koina fram á sjónarsvið-
ið rannsóknir sem skýra eðli og um-
fang ofbeldis gegn eiginkonum. Síð-
ustu 2—3 árin hafa verið birtar fjöl-
margar slíkar athuganir, ýinist unnar
upp úr skráðum heimildum félags-
mála- og heilbrigðisstofnana (eink-
um |)á slysadeilda) eða úr viðtölum
við konur sem orðið böfðu fyrir bars-
míðum á heimilum sínum. Blaða-
menn, fagfólk og fórnarlömb bafa
stuðlað að opinni umræðu með því að
tjá sig opið um reynslu sína og ann-
arra og þannig lagt fram sinn skerf til
að létta bannhelgi (tabu) af við-
kvæmu máli, sem ])á bafði ýmist ver-
ið afneitað af hálfu Jijóðfélagsins, eða
legið í þagnargildi.
í íslensku þjóðfélagi liefur sú goð-
sögn verið við lýði, að ofbeldi við-
gengist ekki á beimilum, hvorki gegn
börnum né eiginkonum. Um J)að leyti
sem þessi grein er skrifuð er væntan-
leg birting á könnun Hildiguimar
Ólafsdóttur, Sigrúnar Júlíusdóttur og
Þorgerðar Benediktsdóttur á ofbeldi í
fjölskyldum — í títnaritinu Geð-
vernd. Hér er um að ræða athugun á
öllum sjúkraskýrslum slysadeildar
Borgarspítalans árið 1979 sem flokk-
ast sem „áverki á heimili“. Niðurstöð-
ur þessarar könnunar sýna svo ekki
verður um villst að íslenskar konur
verða fyrir líkamlegu oflieldi á heim-
ilum sínum. Það er því Ijóst að heim-
ilið er enginn griðastaður fyrir konur,
heldur er það einmitt Jiar sem þeim er
oft mest liætta búin. Friðhelgi einka-
lífsins aftrar nágrönnum og lögreglu
frá íhlutun í svokallaðar heimilis- og
hjónaerjur eins og fyrirbærið er
gjarnan nefnt. Aðstandendur og ætt-
menni afneita oft alvarleika málsins
og taka jafnvel þann piíl í liæðina að
styðja konurnar í |)ví að þegja yfir
aðstæðum sínum og þola áfram
ofbeldi og niðurlægingu af hollustu
við börnin, Jijóðfélagsstöðu mannsins
og fjölskyldustofnunina sem slíka.
Það eru því ekki fyrst og fremst
heimilislausar eða að öðru leyti fé-
lagslega illa staddar og einangaraðar
konur, sem þurfa á athvarfi að halda,
51