19. júní - 19.06.1982, Blaðsíða 65

En svo við hölduin okkur við mun-
inn, dettur mér strax í liug það sern
ég verð óneitanlega vör við í nn'nu
starfi, nefnilega liversu miklu færri
konur leita hjálpar, koina í meðferð
en karlar. Ég get sem dæmi nefnt að
á Vífilstöðum, þar sem pláss fyrir
vistmenn eru 23, eru sjaldan fleiri en
4—5 konur. Erlendar kannanir sýna
að aðeins um 10% kvenna koma í
meðferð.“
— Ilvað veldur?
„Fyrir það fyrsta er mun erfiðara
fyrir konu að viðurkenna opinberlega
að hún sé alkohólisti; slíkt er mun
verri stimplun fyrir konu en karl.
Rómverjar refsuðu t. d. konum með
lífláti fyrir áfengisneyslu á almanna-
færi, það var lagt að jöfnu við hór-
dóm. Og enn þann dag í dag þykir
það afsakanlegt fyrir karl að vera
fullur en ósæmandi fyrir konu. Ósið-
legt, liggur mér við að segja! Karl-
maður sem drekkur of mikið er oft
sagður veikgeðja eða viljalaus, or-
sakanna er leitað til of ntikils vinnu-
álags — konur sem drekka eru hins
vegar siðlausar, spilltar og óeðlilegar
og orsökin oft talin vara taugaveikl-
un. Konur fela því frekar drykkjuna
en karlar,drekka einar í laumi og eiga
erfitt með að korna fram í dagsljósið
með vandamálið.
Misnotkun geðlyfja tengist þessu
raunar nokkuð — konur sem leita til
læknis vegna óljósra sjúkdómsein-
kenna eru greindar geðveilar í mun
ríkari mæli en karlar og afgreiddar
með lyfjum.
Onnur ástæða fyrir því að konur
leita síður eftir meðferð er svo ein-
laldlega sú, að þær komast síður að
heiman, þær eru bundnari heimilinu
og eiga erfitt með að fara þaðan í
lengri eða skemmri tíma.“
— Það mun vera rétl að áfengis-
notkun kvenna fer vaxandi og fær-
ist niður aldurslcga séð. Ilefur þú
velt fyrir þér orsökum þessa?
„Það hefur verið sagt að
alkohólismi sé lýðræðislegur sjúk-
dórnur og það er víst að hann fer ekki
< manngreinarálit. En auðvitað er það
samt svo að vissum hópuin er
hættara en öðrum. T. d. þeim sem
þurfa skyndilega að aðlagast nýjuin
aðstæðuin. Unglingar sem eru að
ganga í gegnum miklar líkamlegar,
andlegar og félagslegar breytingar
eru í hættu, svo dænti sé tekið. Gamla
fólkið sem hefur e. t. v. skyndilega
misst sína fótfestu í lífinu, svo sem
atvinnu, starfsorku, fjárhagslegt
öryggi eða rnaka, er einnig í hættu.
Alltof oft er þessi hópur afgreiddur
ineð geðlyfjum.
Hjá konum verða slík tímamót t. d.
þegar öll börnin eru farin að heiman,
þá er eins og fæti hafi verið brugðið
fyrir tilveru þeirra. Konur sem koma
í meðferð geta einmitt oft bent til
slíkra kaflaskipta og sagt, já, þarna
byrjaði það. Eitthvað gerist: skilnað-
ur, maki deyr, börnin fara, útlitið
fölnar og það sækir að þeim þung-
lyndi, tilgangsleysi, eftirsjá. Þessi
tímamót verða yfirleitt á seinni hluta
ævinnar enda byrja konur yfirleitt að
drekka eða leita í aðra vímugjafa
seinna en karlar. Á þessu er þó að
verða breyting eins og þú gast um.
Án efa kemur þar til sú endur-
skoðun sem hefur farið fram og er að
fara fram á hlutverki konunnar og
stöðu. Konur taka sjálfar að sér ný
hlutverk, en verða þó enn að gegna
þeim eldri, þ. e. að bera ábyrgðina
heima fyrir. Þær hafa e. t. v. ekki
gert það upp við sig, hvar þær eiga
heima, leggja út á einhverja fraina-
braut en þjást jafnfraint af sektar-
kennd, vegna þess að í rauninni eru
Þuríður J. Jónsdóttlr á vlnnustað.
þær að ganga þvert á það sem þeim
liefur þó verið innrætt. Þessar tak-
markanir á frelsi kvenna til að velja
og hafna sem einstaklingar, og kvaðir
sem á þær eru lagðar til að taka að
sér hefðbundin störf — oft gegn vilja
þeirra — hefur oft í för með sér sekt-
arkennd, sljóleika, þunglyndi og önn-
ur sjálfseyðileggjandi einkenni sem
leiða til misnotkunar á áfengi eða
lyfjum. Og gleymum ekki að oft eru
þessar kvaðir vandlega dulbúnar;
konurnar gera sér ekki grein fyrir
baráttunni sem þær há innra með sér.
En ég Ieyfi mér að halda frani að
hverri konu sem ekki gengur inn í
það hlutverk sem þjóðfélagið ætlar
henni er refsað á einn eða annan hátt.
Einstæðar mæður, fráskildar eða
ógiftar konur, eða konur sem ákveða
að eiga ekki börn, eru litnar ákveðnu
hornauga af þjóðfélaginu. Og þetta
hefur óumdeilanlega áhrif á vanda-
inál kvenna sem ánetjast vímugjöf-
um, bæði sem orsök og ekki síður
þegar kemur að meðferð.“
— Nú hefur þú verið að tala um
konur sem eru að reyna að brjóta
af sér viðjar gamalla viðhorfa en
oft er talað um að áfengisvandinn
sé líklcga mestur hjá þcim er sitja
heima, oft á tíðum í einangrun.
„Ég held að slík einangruð drykkja
65