19. júní - 19.06.1982, Side 52

heldur kannski eintnitt þær sem
heimili og fjölskylda heftir.
Hvað er kvennaathvarf?
Kvennaathvarf er heimili þar sem
konur, er orðið hafa fyrir ofbeldi á
lieimili sínu, geta leitað skjóls í tak-
markaðan tíma. Þar fá þær stuðning
frá öðrum konum og aðstoð við að
finna lausn á málum sínum, um leið
og þær eru að átta sig á hvaða stefnu
þær vilja taka. Pangað geta líka
leitað þær konur sem verða fyrir
nauðgunum. Yfirleitt er engri konu
neitað um aðstoð heldur eru ávallt
veittar upplýsingar, stuðningur eða
aðstoð við að leita annað eftir því sem
við á.
í Bandaríkjunum eru víða starf-
rækt kvennaathvörf, ýmist sem sér-
stakar stofnanir á vegurn kvenna-
hreyfinga og sjálfboðaliða eða í
tengslum við aðra þjónustu.
í Bretlandi eru starfrækt 150
kvennaathvörf. á vegum bresku
kvennahreyfingarinnar National
IVomens’ Aid Federation. Þau eru
rekin í anda kvennahreyfingarinnar
og lögð áhersla á að efla vitund
kvennanna um rétt sinn og stöðu á
meðan þær dvelja Jtar. Engum karl-
manni er leyfður aðgangur að at-
hvörfunum og heimilisfanginu er
vandlega haldið leyndu. Það er t. d.
aldrei gefið upp í sírna heldur sækir
starfsfólkið konurnar á næstu vagn-
stöð. Starfsfólk er launað en lögð
áhersla á, að þar starfi enginn í nafni
fagmennsku, heldur af áhuga á rnál-
efninu og samstöðu við konur. Starf-
semin er styrkt af ríki og sveitafé-
lögum.
Chiswick athvarfið í London sem
er eitt þekktasta kvennaathvarfið var
stofnað upp úr 1970. Það er þekkt
um allan heim og liefur verið fyrir-
mynd við stofnun athvarfa í Bret-
landi og víðar í Evrópu. Chiswick at-
hvarfið var stofnað fyrir tilstuðlan
Erin Pizzey í tengslurn við starf henn-
ar með konum sem höfðu safnast
saman til að ræða sameiginleg mál og
rjúfa einangrun sína. Starfið Jiar
byggir á allt annarri hugmyndafræði
en í athvörfurn kvennahreyfingarinn-
ar. Það er óháð og án tengsla við ríki
eða sveitafélög. Starfsfólkið er að
hluta til á launum en margir vinna
52
sjálfboðavinnu. Það'hefur ekki fag-
menntun en er markvisst þjállað til
starfsins á staðnum. Þetta er liður í
því að hindra að heimilið breytist í
stofnun. Þar vegur hins vegar Jrungt
náin og skipulögð samvinna við fé-
lagsráðgjafa og annað fagmenntað
starfsfólk í liinni opinberu heilbrigð-
is- og félagsmálaþjónustu. Karlmenn
eiga aðgang að athvörfunum batði til
að hitta eiginkonut' sínar (ef þatr óska
þess) og til að fá aðstoð sjálfir. Arið
1976 var fyrst skipulagt hjálparstarf
á vegum Chiswick kvennaathvarfsins
fyrir karlmenn sem beittu ofbeldi á
heimilum sínum. Þar er markvisst
stefnt að því að hafa bæði karlmenn
og konur í starfsliðinu m. a. sem já-
kvæð fyrirmynd fyrir börnin, sem
fylgja mæðrum sínum og ltafa nánast
haft eingöngu neikvæða reynslu af'
karlmönnum. Tilgangurinn er að
veita bæði börnum og konum mögu-
leika á að kynnast og starfa með karl-
mönnum sem virða þau sem jafn-
ingja, eru traustir og beita ekki aðra
einstaklinga líkamlegu ofurefli eða
niðurlægja á annan hátt.
Árið 1978 var stofnað kvennaat-
hvarf í Osló og var þá það fyrsta á
Norðurlöndum. Nú starfa athvörf
bæði í Kaupmannahöfn, Stokkhólmi
og víðar. Þessi athvörf starfa Ilest í
svipuðum anda og eru styrkt fjár-
hagslega af opinberum aðilum.
Er þörf a kvennaathvarfí
í Reykjavík?
Undanfarin 3—4 ár hefur hug-
myndina um stofnun kvennaathvarfs
æ oftar borið á góma meðal starfs-
fólks geðgeilbrigðis- og félags-
málajijónustu í Reykjavík. Ahnenn
umræða um þessi mál hafði [rá vakn-
að, fréttir borist frá grannlöndunum
og greinar birst í fjölmiðlum og fag-
tímaritum (sjá m. a. Jtemahefti Geð-
verndar no.2, 1979) Rauðsokka-
hreyfingin og aðrir hópar kvenna-
hreyfingarinnar ræddu málið mark-
vissara en áður.
Eins og alltaf þegar viðkvæm og
erfið félagsleg mál sem snerta einkalíf
fólks eru dregin fram í dagsljósið,
viðurkennd og skoðuð nánar er
skyndilega hætt að sveipa þau leynd
eða afneitun og þau skýrast og vaxa
eins og fundin felumynd í málverki.
Fólk fer að sjá og heyra [>að sem
raunverulega er fyrir hendi og fyrir
augun og eyrun ber í Jtessum efnutn.
Léleg skráningartækni og bjarg-
ráðaleysi starfsfólks í geðheilbrigðis-
og félagsmíílajijónustu — svo ekki sé
nú talað um lögreglu og slysadeild
hefur ennfremur átt sinn þátt í því að
þær fjölmörgu konur, sem Jiangað
leita vegna ofbeldis á heimili, liafa
ekki mætt viðeigandi viðbrögðum,
hvorki varðandi skráningu eða að-
stoð. Þetta hefur lengst af átt sinn
þátt í að halda leyndinni við, en
breytt viðhorf ættu nú að fara að hafa
sín áhrif. Smám saman má því búast
við að afneituninni létti. Það ætti að
auðvelda konum að leita sér aðstoð-
ar, í stað Jæss að }>urfa að skálda upp
sögur, fara í felur milli læknis-
heimsókna eða hreinlega loka sig
inni. Þannig er líklegt að þörfin fyrir
athvarf eigi eftir að inargfaldast uin
leið og hún er viðurkennd.
Niðurstöður frainangreindrar
könnunar sem gerð var á slysavarð-
stofu Borgarspítalans sýna ótvírætt
fram á vandann. Starfsfólki geð-
heilbrigðis- og félagsmálajijónustu er
fullkunnugt um Jjiirfina sem kemur æ
skýrar fram í daglegu starfi. Flestar
konur þekkja til ofbeldis hjá einhverj-
um kynsystra sinna, eins og fram
kemur í viðtalinu sem birt er í teng-
slum við Jiessa grein hér í blaðinu (sjá
einnig athugun á vegum jafnréttis-
ráðs). Það þarf ekki frekar vitnanna
við til að rökstyðja stofnun kvennaat-
hvarfs og nauðsyn þess að opinber
þjónusta endurskoði viðhorf sitt,
starfshætti og úrraiði varðandi
olbeldi innan fjölskyldu.
Á þessu vori hefur hópur kvenna
tekið sig saman og lialdið nokkra
fundi til að undirbúa starf samtaka
um stofnun kvennaathvarfs í Reykja-
vík. Stofnfundur samtakanna hefur
væntanlega verið haldinn um Jiað bil
sem þetta blað keinur út. Það er mik-
ilvægt að sem flestar konur ljái mál-
inu lið sitt, bæði sem stuðningsaðilar
og með virku starfi. Að lokuin hvet ég
allar konur til að ræða upphátt uin
þessi inál |>ví það er besta leiðin til að
aflétta einangrun, vinna gegn for-
dómum og stuðla að Jiví að ekki verði
lengur litið á ofbeldi í fjölskyldum
sem einkamál.
Sigrún Júlíusdóttir.