19. júní - 19.06.1983, Qupperneq 61

^ f öðrum sjónarhóli
~ Angcla
Rowney
— Hvað ertu að gera hér - ertu
gift?
„Nei, ég er bara að vinna héma.
— Hvað í andsk. .. ertu þá að
gera hér?
Þannig bregðast íslendingar venju-
lega við þegar þeir heyra að ég er Eng-
lendingur og hef búið hér s.l. Qögur ár.
Sennilega hef ég dvalið hér of lengi
til að sjá hlutina með „glöggu gests
auga“, en ég ætla samt að reyna að
segja frá því hvernig enskri konu á ís-
lenskum atvinnumarkaði koma fyrir
sjónir ýmsir þætti mannlífsins.
Jafnrétti kynjanna í atvinnulífmu
sýnist álíka skammt á veg komið hér og
í mínu heimalandi - flestar konur eru í
lítils metnum láglaunastörfum. Há-
launastörf sem virðingar njóta eru í
höndum karlanna. Meira að segja eru
sömu ástæður gefnar í báðum löndum
fyrir misrétti; þær að konur hætti að
vinna úti til að eignast börn, að þær
hafi ekki starfsmenntun og að þær hafi
hvort sem er engan metnað til að kom-
ast áfram í atvinnulífmu.
I vissum efnum er staða íslenskra
kvenna enn lakari, aðallega vegna þess
að þær byrja miklu yngri að eignast
börn. Enskar konur eiga sjaldnast
börn fyrr en um 25 ára aldur og hafa
því venjulega lokið menntun sinni og
byrjað að afla sér starfsreynslu. Þannig
eiga þær auðveldara með að byrja aft-
ur að vinna þegar börnin eru komin í
skóla. Hér á landi virðist frekar vera
tillmeiging til að konur eigi börnin
yngri. Þær hafa því lítinn möguleika á
að ljúka menntun eða starfsþjálfun og
eiga þannig örðugt með að komast í
sæmilega vinnu þegar þær vilja fara að
starfa allan daginn utan heimilis.
Eitt er það sem ólíkt er hér og í
Englandi og mér þykir öðru illskiljan-
legra, en það er skólatími barna. Þegar
ég kom hér fyrst og heyrði um vöggu-
stofur, dagheimili og leikskóla, þótti
mér mikið til koma: Hvernig konur
fengu barnsburðarleyfi og fóru svo aft-
ur að vinna, bara rétt si svona, og
börnin voru hjá dagmömmu eða á
vöggustofu. Nú veit ég hins vegar að
það er ekki alveg svona auðvelt að fá
gæslu fyrir ung börn, en aldrei hvarfi-
aði að mér að vandamálin yrðu þá
fyrst eriið þegar skólagangan hæfist.
I Englandi er þetta þveröfugt - það
er næstum ógerlegt fyrir konu að sækja
vinnu meðan barnið er innan skólaald-
urs, skortur á dagheimilum er svo
mikill þar. En strax og barnið byrjar í
skóla, fimm ára gamalt, getur móðirin
stundað vinnu eða hvað annað frá kl. 9
á morgnana til kl. 4 á daginn. Fimm
ára börnum er að sjálfsögðu ekki ætlað
að sitja á skólabekk 7 tíma á dag, þau
eru aðallega að leika sér og teikna, en
foreldrar þeirra geta verið öruggir í
þeirri vissu að litið er eftir þeim þann
tíma sem skólin stendur yfir.
Sá vandi sem fylgir ferðum lítilla
barna í og úr skóla verður líka minni
með þessum hætti: þau geta verið í
fylgd eldri barna, og þar sem öll börn
fara í skólann á sama tíma, getur lög-
reglan séð fyrir sérstöku eftirliti þar
sem leið þeirra liggur yfir umferðar-
götur.
Þótt forsætisréðherra Breta sé kona
eiga konur fáa fulltrúa í stjórnmálum,
líkt og hér. Engin stjórnmálahreyfing
er þar sambærilega við Kvennafram-
boð, en samtök kvenna úr öllum flokk-
um eru til og kallast „The 300 Club“ —
og berjast fyrir jöfnum ljölda kvenna
og karla á þingi, þ.e. 300. Til dæmis
um hve þroskuð jafnréttiskennd
breskra stjórnmálamanna er: Þegar
stungið var upp á Shirley Williams í
formannssæti Verkamannaflokksins,
var tillögunni hafnað á þeirri forsendu
að fólk myndi telja að fiokkurinn væri
að herma eftir Ihaldsllokknum, sem þá
haíði nýlega kjörið Margaret Thatcher
til formennsku. Ekki komu mönnum
slíkar mótbárur í huggegn því að kjósa
karl í forsæti, enda þótt formenn
ALLRA stjórnmálaflokka í mörg
hundruð ár hefðu verið karlar.
Þótt hér sé sem betur fer minna um
tvöfalt siðgæði í skemmtanalífmu og
sjálfsagt þyki að konur eigi sama rétt á
að fara út að skemmta sér og karlar,
þykja mér möguleikar til afþreyingar
þrengri hér á Islandi. Hér er fátt um
staði þar sem notalegt er að sitja og
spjalla saman. Ég sakna þess að geta
ekki átt „rólegt kvöld með stelpunum“
— að fara þrjár til fjórar út saman, fá
okkur í glas og rabba. Annað hvort
verðum við að fara á ball, þar sem
ómögulegt er að tala saman og
drukknir menn eru stöðugt að troða
okkur um tær, eða sitja hver heima hjá
annarri, sem ekki er alltaf húsrými til.
Almenn hugleiðing sem mig langar
að koma á framfæri: Væntanlega
vegna þess hve þjóðin er fámenn virð-
ist miklu minna vera um tilraunir til að
víkja frá hefðbundnum samfélags-
formum. Hér er t.d. minna um
kommúnur, eða fjölskyldur þar sem
faðirinn er heima en móðir vinnur úti.
Almennt virðist mér fólk hér síður
áhugasamt um að reyna eitthvað alveg
nýtt, þó ekki séu allir ánægðir með
núverandi skipan, það reynir frekar að
lappa upp á gamla fyrirkomulagið. Eg
er þó ekki að mæla með róttækustu
hugmyndunum, eins og kvenna-
kommúnu, en þar sem kjarnafjölskyld-
an virðist ekki duga alltofvel (skilnaðir
eru tíðari hér en í Englandi), væri
ástæða til að reyna hvort annað sam-
býlisform dygði betur.
Ég vil slá botninn í þennan pistil
með því að segja að mér þykir býsna
gott að búa hér á íslandi, annars væri
ég ekki hérna ennþá!!
Angela Rowney kerjisfrœðingur.
61