Búfræðingurinn - 01.10.1951, Síða 80

78
BÚFRÆÐINGURINN
kornfóðrun, nýslegið gias, sérstaklega ef hitnað hefur í því,
skemmt fóður, t. d. myglað liey og mat, einnig getur ofkæl-
ing, t. d. frosið fóður og mjög kalt vatn, valdið hrossasótt; sé
fóðrað með óhreinu fóðri, t. d. sandblönduðu, er hætta á, að
sandurinn og óhreinindin setjist í þykkt lag aftarlega í þörm-
unum og veldur það oft nær ólæknandi stíflum. Loks má
minna á, að ormar geta valdið stíflum. Þar eð orsakir hrossasótt-
arinnar geta verið svo margvíslegar, gefur að skilja, að sama
lækning á ekki við í öllum tilfellum. Vanalega greinum við
hrossasóttina í krampakveisu og slíflur.
Undir krampakveisuna heyra svo: magafylli, ofkæling, vind-
kveisur og garnaflækja.
Undir stíflur heyra aftur flestar tegundir stíflna: í botn-
langa, stórlangá og endagörn.
Sjúkdómseinkennin eru augljós við lirossasóttina og á þeim
byggist framansögð skipting.
Sjúkdómseinkenni krampakveisunnar eru þau, að hesturinn
veikist skyndilega, án fyrirvara, verður órólegur, stiklar, krafs-
ar með framfótunum og slær afturfótunum ákaft upp í kvið,
Htur kvíðnu augnaráði til hliðar, leggst niður og stendur upp
á víxl, veltir sér um hrygg og sýnir með óróa sínum greinileg
einkenni þess, að hann kvelst. Ef um garnaflækju er að ræða,
verða sjúkdómseinkennin þessi lil að byrja með, en brátt elnar
sóttin óstöðvandi, liiti vex, öndun verður tíð, hjartsláttur ör og
ógreinilegur, slímhimnur fyrst rauðar en síðar bláleitar fcyan-
oseþ Loks dregur mjög af hestinum og vanalega drepst hann
innan 24—36 stunda úr eitrun, sem myndast frá fóðrinu í flækj-
unni.
Þar eð garnaflækjan er svo íramarlega í kviðarholinu, er
ekki unnt að úrskurða hana örugglega, en þar eð sjúkdómsein-
kennin eru þau sömu á byrjunarstigi og við áðurnefnda offylli
og ofkælingu, þá er eina leiðin að fara með hana líkt og
þá sjúkdóma, en það er að gefa kvalastillandi og vindeyðandi
lyf og bíða átekta.
Krampakveisan stendur vanalega ekki lengi yfir fl—h/2 sól-
arlning), hún hefur öll áðurgreind hrossasóttareinkenni og
hjaðnar venjulega niður við notkun réttra lyfja.