Frjáls verslun - 01.09.2001, Blaðsíða 80

Heilsa og pellíðan
Bakflæði og
brjóstsviðl
Við ákveðnar aðstæður renna magasýrur og stundum inni-
hald magans frá maga og upp í vélinda um hringvöðva
magaopsins og veldur með því bijóstsviða og öðrum
óþægindum. Þetta er kallað einu nafni bakflæði en einkennin
geta verið fleiri. Til að mynda hósti, hæsi, bijóstverkur, kyng-
ingarörðugleikar og nábítur. Fyrir um það bil ári síðan fór fram
sérstakt kynningarátak á vegum Landlæknisembættisins og
samtaka sérfræðinga í meltingarsjúkdómum og í framhaldi af
því hafa menn tekið hressilega við sér varðandi þennan sjúk-
dóm sem oft einkennir þá sem eru undir miklu álagi.
Gætt að mataræðinu Fólk leitar oft til læknis vegna ofan-
greindra einkenna og ef einkenni eru væg þá felast fyrstu að-
gerðir í breyttu mataræði og lifnaðarháttum. Gæta þarf þess að
borða ekki mikið í einu og margar litlar máltíðir eru taldar
heppilegri en ein stór. Dýrafita er ekki heppileg fæða og steikt-
ur matur næstum því bannvara þó svo það sé einstaklings-
bundið hvað veldur óþægindunum hveiju sinni. Ekki er talið
gott að borða rétt fyrir svefn og þröng föt geta valdið vandræð-
um þar sem þau þrýsta að maganum, sér í lagi ef fólk beygir
sig. Gott er að sofa með hátt undir höfði og reykingar og áfengi
fara sérlega illa með þá sem hætt er við bakflæði/bijóstsviða.
Einnig sýruaukandi matur af öllu tagi svo sem gosdrykkir,
ávaxtasafar og sítrusávextir.
Lyi Við bakflæði Hins vegar ef einkenni eru alvarleg og
breytt mataræði dugar ekki til er ráðlegt að taka lyf. Lyfm eru
misöflug eftir verkunarmáta. Sýrubindandi lyf hafa lengi verið
á markaði í formi taflna og mixtúra, t.d. Alminox, Balancid,
Novalusid, Rennie og Silgel. Þau verka staðbundið á magann,
þ.e. þau binda sýruna sem fyrir er í maganum. Verkun á bijóst-
sviða næst á stuttum tíma en því miður er verkunin skamm-
virk. Annar flokkur magalytja eru svokallaðir H2-blokkarar, t.d.
Asýran, Famex og Zantac. Þeir hafa hamlandi áhrif á frumur
sem framleiða magasýrur og draga þar af leiðandi úr maga-
sýrurnyndun. H2 - blokkarar verka vel á bijóstsviða og aðra
fýlgikvilla vélindabakflæðis og með þeim næst lengri verkun
samanborið við sýrubindandi ljrfin þar sem H2 blokkarar hafa
áhrif á sýrumyndunina sjálfa. Hægt er að nálgast ofangreind lyf
í næsta apóteki án framvísunar lyfseðils. Lyf sem eru notuð við
alvarlegum tilfellum bakflæðis eru próteinpumpuhemjarar og
minnka þeir sýruframleiðslu um 90 - 95 %. Þeir eru einungis fá-
anlegir gegn framvísun lyfseðils.
Heilbrigt líf Sem betur fer er skilningur að aukast á óþæg-
indunum sem af bakflæði getur hlotist og fólk leitar aðstoðar
fyrr en áður. Best er að leita til læknis ef einföldu leiðirnar
duga ekki þar sem einkennin geta verið merki um alvarlegri
sjúkdóma. Grunnreglurnar eru eftir sem áður: Borða skyn-
samlega, hreyfa sig reglulega og reyna að halda streitunni í
lágmarki. [E
Gæta þarf þess að borða ekki mikið í einu og
margar litlar máltíðir eru taldar heppilegri en
ein stór. Dýrafita er ekki heppileg fæða og
steiktur matur næstum því bannvara.
Þjáistu af streitu? Þá skaltu:
Fara í læknisskoðun reglulega. Því heilbrigðari sem líkam-
inn er því betri möguleika hefur þú á að takast á við streitu.
Fara að ráðum læknisins um það hvernig á að minnka og
takast á við streitu í lífi þínu.
Borða þrjár til Ijórar fremur litlar en þó næringar- og treija-
ríkar máltíðir á dag.
Fara í megrun að læknisráði ef þú ert of þung/þungur.
Fara í gönguhóp. Þeir eru víða til og auðvelt að finna einn
slíkan í nágrenninu.
Taka tíma frá fyrir sjálfan þig. Taktu daglega frá tíma til
hvíldar og/eða þjálfunar.
Taka ffá tíma fyrir ættingja og vini.
Taka þátt í námskeiðum, félagsstarfi eða öðru félags-
tengdu, t.d. golf, bridge, íþróttum, dansi.
• Reyna að vera viðbúinn, ekki hætta í miðju kafi og þurfa
svo að beijast við að ná settu takmarki í tímaþröng.
• Einfalda líf þitt, ekki reyna að gera of margt.
• Setja þér raunhæf takmörk.
• Læra að segja nei.
• Vera tilbúin/n til að leysa ágreining. Ekki halda í reiðina.
• Deila áhyggjuefnum með öðrum. Það eitt að tala við aðra
verður oft til að leysa eða draga úr áhyggjum.
• Ekki hafa áhyggjur af því sem þú ekki getur stjórnað eða
ráðið við.
• Búta stór mál niður í smærri og taka það einfaldasta fyrir
fyrst. Byggðu upp árangur.
(Byggt að hluta á upplýsingum frá Guðmundi Björnssyni)
80