Morgunn - 01.12.1984, Síða 10

84
MORGUNN
marga, sem þar voru grafnir og bjóst ekki við neinum
hrekkjum af hálfu þeirra kunningja minna, sem þar hvíldu.
Flest var það aldrað fólk og vandað til orðs og æðis í lif-
anda lífi, og hví þá að búast við öðru af sálum þeirra.
Sálir þeirra: Jú, það var annar nóvember, allra sálna
messa, og evrópskur siður var þarna í fullu gildi, að minn-
ast látinna ástvina og ættingja með því að láta ljós lifa
á leiði þeirra.
Svartklætt fólk var á ferli út og inn í kirkjuna. Hátíð-
leg alvara og einhver yfirnáttúruleg tilfinning einkenndi
lýstan garðinn, hvolfþak kirkjunnar svífandi í þokuúðan-
um og fólkið eins og skuggar að sinna um hina ósýnilegu
skugga sálnanna, sem færð var birta, ylur og ástúð á þess-
um myrka degi.
Þessi atburður hafði mikil áhrif á mig á sínum tíma.
Ég þekkti ekki af eigin raun þennan sið, hafði einungis
um hann heyrt. En hvaðan var hann ættaður þessi siður?
Átti hann ekki rætur í ævafornum hugmyndum um dauðs-
ríki og afdrif sálarinnar eftir að bústaður hennar, sálar-
skipið eins og Bólu-Hjálmar kallaði líkamann, var líflaus
orðinn? Og hvernig stóð á því, að þessi minningardagur
hinna lifandi sálna var daginn eftir allra heilaga messu,
hinn fyrsta nóvember?
Og hvaða tengsl voru hér við sálnahugmyndirnar, sem
vér rekumst á um víða veröld, jafnt meðal veiðimanna
norðurhjarans og dvergþjóða Afríkuskóga, í hámenningu
kristinna þjóða og meðal lærðra spekinga Kínaveldis?
1 hinu merkilega riti sínu FrumstœÖ menning:i segir Ed-
ward Burnett Tylor frá uppruna alira sálna messu. Hún
mun hafa komist í messuskrár kirkjunnar skömmu fyrir
lok tíundu aldar og var það Odilo ábóti í hinu fræga Cluny-
klaustri í Búrgund sem upptökin átti. Klaustrið í Cluny var
miðstöð andlegs iífs kirkjunnar ianga hríð og áhrifin það-
an bárust vítt um allan hinn kristna heim. Munkarnir þar
stunduðu helgisiði og guðrækni alla af miklu kappi og urðu
fyrirmynd um klaustralifnað. Helgisögn segir að heilagur