Morgunn - 01.12.1984, Blaðsíða 24

98
MORGUNN
losa sálina úr líkamanum. Algengasta aðferðin er þó að
slá trommuna og hreyfa sig á ákveðinn hátt þar til sham-
aninn fellur í dá, trans, eins og það oft er kallað. I þessu
dái er líkaminn eins og dauður væri, hjartslátturinn verð-
ur ógreinilegur, litur hverfur úr andliti og andardráttur-
inn er vart greinanlegur. Meðan þetta ástand varir fer
sálin út og suður að viija shamansins. Þegar hún kemur
aftur og hann lifnar úr dáinu man hann þau ævintýri,
sem sáiin. lenti í.
Tromman er helsta hjálpartæki shamanins eins og áður
segir. Hún er hin sígilda tromma, það er skinn strengt
á hringlaga gjörð. Hún er svo slegin með pinna í gjörð-
ina. Meðal shamana í Asíu og Evrópu er tromman meira
en hljóðfæri til að skapa hina réttu stemmingu. Hún er
líka tákn alheimsins. Á hana eru teiknuð margs konar
tákn, og sums staðar er ýmisiegt dót hengt á hana. Sam-
eiginlegt bæði teikningum og öðru skrauti er, að það tákn-
ar heiminn og þau öfi, sem aðstoða shamaninn í starfi
hans. Sjálfur er shamaninn oft klæddur síðum kyrtli, og
hanga fjaörir bæði af öxium og mjöðmum. Þessi búning-
ur er eftirliking af fuglsham, enda er shamaninn oft hugs-
aður sem fugl, það er að segja, sái hans er fugl, sem
ferðast um loftin blá, ofar mönnum og hinni föstu jörð.
Töframenn Eskimóa hafa svipaðar athafnir í frammi
til að komast í dásvefn eins og starfsbræður þeirra í Asíu
og Norður-Evrópu. Oft festa þeir á sig fuglsnef og fjaðrir
til að undirstrika flug sálarinnar um geiminn. Hlutverk
shamanna er langt oftast tengt sálum manna. Veikindi
teija margir stafa af því, að sáiin hefur yfirgefið Hkam-
ann, eða einhver sérstök sál ákveðinna liffæra hafi brugð-
ist skyldu sinni eða þá, að öflugur töframaður hefur rænt
sálinni til að skaða viðkomandi. Stundum er þó um að
ræða, að einhver æðri máttarvöld hafi verið að verki.
Hlutverk shamanins er þá að ná aftur hinni glötuðu sál
og fær þá einstaklingurinn aftur heilsuna.
Taktfastai- hreyfingar, söngl, oft er farið með merking-