Morgunblaðið - 21.12.2008, Page 34

Morgunblaðið - 21.12.2008, Page 34
34 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. DESEMBER 2008 Eigendur fjárí pen-ingamark- aðssjóðum eru eins og gefur að skilja óánægðir með það tap, sem þeir urðu fyrir í bankahruninu. Þetta á einkum við um sjóði Lands- bankans þar sem þriðjungur fjárins tapaðist. Í fyrradag átti Jón Þór Sturluson, aðstoðar- maður viðskiptaráðherra, ásamt tveimur skrifstofustjór- um úr viðskiptaráðuneyti og fjármálaráðuneyti fund með fulltrúum samtakanna Rétt- lætis, sem stofnuð hafa verið af hálfu fólks, sem lagt hafði fé í peningamarkaðssjóði bankans. Athugasemdir fólksins eru af ýmsum toga. Því er haldið fram að kynning á sparnaðarleiðinni hafi veri röng. Markaðs- setningin hafi byggst á að bréf- in væri örugg sparnaðarleið fyrir áhættufælna fjárfesta og hafi verið siðlaus, ef ekki ólög- leg. Hópurinn heldur því fram að þjónustufulltrúum Landsbank- ans hafi verið kennt á nám- skeiðum að nefna ekki Lands- vaka, dótturfélagið utan um peningamarkaðssjóðina, nema sérstaklega væri um það spurt. Einnig segir hann að skipu- lagðar hafi verið úthringingar til einstaklinga, sem fæddir eru 1947 eða fyrr, til að benda á peningamarkaðssjóðina. Þeir, sem hringdu, hafi haft reikn- inga viðkomandi einstaklinga fyrir framan sig, sem gæti tal- ist lögbrot og brot á banka- leynd. Þá gagnrýnir hópurinn að í peningamarkaðssjóðunum lágu skuldabréf í bankanum sjálfum og félögum tengdum helstu eig- endum bankans. Þetta eru allt saman alvar- legar ásakanir og bankinn hef- ur brugðist seint og treglega við. Hlutdeildarskírteinishafar í peningamark- aðssjóðum Lands- bankans fengu sent opið bréf frá S. El- ínu Sigfúsdóttur, bankastjóra nýja Landsbankans, fyrr í mánuðinum þar sem gerð er tilraun til að fara yfir mark- aðssetningu, rekstur og slit peningamarkaðssjóða gamla Landsbankans. Afsökunartónn er í bréfinu, sem er skrifað til að svara ásökunum á opnum fundi eigenda peningabréfa í Landsbankanum í lok nóv- ember, en um leið er reynt að verja bankann. Sérstaklega er tekið fram að í kynningarefni sjóðsins hafi verið tiltekið hvaða áhætta væri samfara því að leggja í hann fé og ábyrgð á að draga upp aðra mynd varpað á starfsfólk. „Starfsfólk virðist í einhverjum tilfellum hafa kynnt fjárfestingu í sjóðnum sem áhættulausa að því er varð- ar höfuðstól,“ segir í bréfinu. „Þessi framsetning er ekki rétt og á ekki stoð í þeim gögnum sem lögð voru fyrir starfsfólk til að styðjast við í markaðs- setningu sjóðanna.“ Svo mikil brögð virðast hins vegar hafa verið að því að starfsmenn bankans hafi gert lítið úr áhættunni af þessari sparnaðarleið að ólíklegt er að einstakir starfsmenn hafi tekið það upp hjá sjálfum sér að hundsa þau gögn, sem lögð voru fyrir þá til að styðjast við. Jón Þór Sturluson sagði eftir fundinn að athugað yrði hvort ástæða væri til að vísa þessum málum til fleiri aðila en Fjár- málaeftirlitsins, sem nú hefur þau til athugunar. Björgvin G. Sigurðsson viðskiptaráðherra muni bregðast við eftir helgina. Rannsókn málsins þarf að fara fram með þeim hætti að full- nægjandi svör fáist við öllum þeim spurningum og ásök- unum, sem komið hafa fram. Athugun pen- ingamarkaðssjóða þarf að skila full- nægjandi svörum} Rýnt í ásakanir FRÉTTASKÝRING Eftir Ágúst Inga Jónsson aij@mbl.is M jög brýnt er að söfn víða um land hafi samstarf og þá sér- staklega þegar mik- ill kostnaður fylgir varðveislu og viðhaldi eins og þegar um báta af ýmsum stærðum og gerð- um er að ræða. Þetta er mat Ágústs Georgssonar, fagstjóra á Þjóðhátta- safni Þjóðminjasafnsins. „Slys í atvinnusögu “ eða „illskásti kosturinn“ voru sjónarmið sem heyrðust er eikarbáturinn Hilmir ST 1 var brotinn á Hólmavík á fimmtu- dag. Sitt sýnist hverjum um varð- veislu eða förgun gamalla báta og kostnaður við verndun og endursmíði vegur þungt þegar taka þarf ákvarð- anir. Þannig standa forystumenn á Akranesi frammi fyrir vanda vegna fjármögnunar á Kútter Sigurfara. Á Húsavík er hins vegar ekki bilbug að finna á eigendum Norðursiglingar sem eru að endursmíða fimmta eik- arbátinn og líta á sérhvern eikarbát sem dýrgrip. Yfir 100 skip og bátar eru nú í eigu byggðasafna, sjóminjasafna og Þjóð- minjasafns Íslands, allir úr tré utan einn stálbátur. Rétt innan við helm- ingur er árabátar, þar af 13 frá síðari hluta 19. aldar. Aðeins 10 skip eru stærri en 10 rúmlestir. Allnokkrir bátar eru í eigu einstaklinga, stofn- ana, fyrirtækja og félagasamtaka. Nefna má elsta íslenska árabátinn, Breið, sem smíðaður var nokkru fyrir 1830, en hann er í eigu bóndans í Vig- ur á Ísafjarðardjúpi. Ágúst Georgsson telur á margan hátt vel staðið að varðveislu báta. Af eikarbátum á floti nefnir Ágúst Húna II. á Akureyri sem notaður er í ferðaþjónustu nánast í upprunalegri mynd, báta Norðursiglingar á Húsa- vík, sem bæði eru nýttir um leið og mikil áhersla hefur verið lögð á varð- veislu, á Ísafirði sé Byggðasafn Vest- fjarða að endursmíða Sædísi, varð- skipið María Júlía verði endursmíðað fyrir safnið á Hnjóti, Síldarminjasafn- ið á Siglufirði eigi eikarbát, Nakkur sé varðveittur á Eskifirði, en sá bátur var smíðaður í Færeyjum 1914. Þá eigi Þjóðminjasafnið einn eikarbát. Spurður hvort líta megi á það sem slys þegar eikarbátur eða aðrir gaml- ir bátar hverfi, segist Ágúst telja að svo þurfi ekki alltaf að vera. „Það verður hins vegar að meta hvert tilvik fyrir sig; aldur, stærð, gerð, sögu, smíðastað og þýðingu fyrir atvinnu- sögu viðkomandi svæðis,“ segir Ágúst. Eftirsjá að hverju skipi Norðursigling á Húsavík hefur gert upp fjóra eikarbáta og unnið er við þann fimmta. „Þetta eru allt dýr- gripir í okkar augum,“ segir Hörður Sigurbjarnarson, framkvæmdastjóri Norðursiglingar. „Eikarbátunum fer ört fækkandi og það er eftirsjá að hverju einasta skipi sem hverfur. Ég tel líka að eikarskipin hefðu getað komið með þann afla að landi sem „plastísskáparnir“ gera núna með línubeitningarvélar um borð. Hefðu menn haft einhverja sýn hefði þannig verið hægt að nýta og vernda eikarbátana með minni kostnaði um leið og verðmætum hefði verið bjarg- að. Verndunin verður að byggjast á nýtingu. Það verður að finna þessum skipum verkefni því eina leiðin til að varðveita tréskip er að halda þeim lif- andi og það gerist ekki uppi á landi,“ segir Hörður. Hann segir að íslensku eikarskipin séu vönduð, þau hafi verið smíðuð úr hvíteik, sem sé mjög sterk. Frá því í kreppunni um 1930 og fram á áttunda áratuginn hafi Íslendingar smíðað eikarbáta og að lokum haft betur í samkeppni við Dani og Svía. Farið hafi verið eftir ströngustu kröfum sem þekkst hafi og handverkið orðið stöðugt betra. Því standi íslensku skipin mjög framarlega. Ljósmynd/Heimir Harðarson Haukur Einn höfðingjanna sem Norðursigling hefur gert upp og er notaður til hvalaskoðunar frá Húsavík. Fyrirtækið er að gera upp fimmta eikarbátinn. Tréskip aðeins varðveitt með lifandi starfsemi VEGLEGASTI gripur Byggða- safnsins að Görðum á Akranesi er Kútter Sigurfari, 86 smálesta eik- arseglskip. Kútterinn er sá eini sem hefur verið varðveittur úr fyrri tíð- ar þilskipastóli Íslendinga og færð- ur í upprunalegt horf, til minja um merkilegan kafla í skipa- og út- gerðarsögu Íslands, skútuöldina. Óvissa er um framtíð Sigurfara vegna kostnaðar við endursmíði. Morgunblaðið/Ásdís Haraldsdóttir NORÐURSIGLING á Húsavík er að gera upp eikarbátinn Svein- björn Jakobsson. Báturinn var gerður út frá Ólafsvík og smíð- aður 1964. Hann var í eigu sömu fjölskyldunnar og í rekstri í 43 ár. Sveinbjörn er 120 tonna eikarskip. Verkefni skipsins verða tengd hvalaskoðun og farþegaflutn- ingum við norðurströndina og jafnvel til Grænlands. Á myndinni sést báturinn koma til Húsavíkur árið 2006. Ljósmynd/Heimir 24. desember, 1978: „Kauptíðin er á enda og jólahelgin að ganga í garð. Margur er sá maðurinn, sem hefur spurt sjálfan sig að því að undan- förnu, hvers vegna hann hlakki svo til þessarar stundar, þegar klukkan verður 6 að kvöldi hins 24. desem- ber. Og svarið liggur í augum uppi. Jólin eru hátíð barnanna, innileik- ans og einlægninnar. Sá, sem kom- inn er til ára sinna, minnist þess þegar hann sjálfur var barn. Fjöl- skyldan kemur saman og gleðst yfir því ljósi, sem mönnunum var gefið og bjartast skín í skammdeginu. Framundan er hækkandi sól, ný von og birta, vorið sjálft. Jólin eru hátíð friðarins. Sá sem nýtur þeirra, er á samri stundu sáttur við guð og menn. Þess skyldum við minnast, Íslendingar, á þessum jólum, að við erum sem ein fjölskylda, og setja það í samhengi við okkar daglega líf, þá lífsbaráttu, sem við heyjum. Við stöndum vissulega frammi fyrir miklum vanda í okkar atvinnu- og efnahagsmálum. Við skyldum spyrja okkur að því, hvort það mein, sem er að grafa um sig í okkar þjóð- lífi og virðist margfaldast, sé okkur sjálfum að kenna, – eða eru einhver skynsamleg rök fyrir því, að vandi okkar sé innfluttur, þannig að við getum með góðri samvizku sagt, að okkur, svo fátækum, smáum, hafi skort ásmegin til þess að sporna við illum áhrifum erlendis frá? Vissulega hafa margvíslegir erf- iðleikar steðjað að okkur vegna þess, að þróuninn erlendis hefur ekki orðið okkur í vil. En þar liggja ekki rætur okkar vandamáls. Ekk- ert okkar skorast undan því að við- urkenna, að höfuðmein íslenzks þjóðlífs í dag sé sjálfskaparvíti. Og sjálfskaparvítin eru verst. Þess vegna er svo örðugt að bregðast við þeim. Lausnin krefst fórnar frá hverjum og einum, sem menn væru að sönnu reiðubúnir til að færa ef þeir væru vissir um, að aðrir gerðu það líka.“ Úr gömlum l e iðurum Einar Sigurðsson. Ólafur Þ. Stephensen. Forstjóri: Ritstjóri: STOFNAÐ 1913 Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík. Aðstoðarritstjóri: Karl Blöndal. Útlitsritstjóri: Árni Jörgensen. Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/ F remur fámennur hópur fólks hefur tekið upp þann sið að rölta á milli stofnana og fyr- irtækja, taka sér stöðu innan- eða utandyra og öskra slagorð. Þetta brölt er gert í nafni hugsjóna um nýtt og betra Ísland. Á dögunum braut þessi hópur rúður í anddyri Fjármálaeftirlitsins. Að sögn talsmanna hópsins voru rúður brotnar vegna þess að enginn kom til dyra. Býsna lýsandi skýring hjá þessu liði sem tel- ur alla eiga að taka ábyrgð á gjörðum sínum nema það sjálft. Skemmdir á opinberum eignum og eignum einstaklinga eru refsivert athæfi. Enginn siðaður maður mælir með slíku. Mótmælendurnir, sem segja réttilega að þjóðinni hafi verið siglt í efnahagslegt strand af mönn- um sem settu sjálfum sér engan siðferðilegan mæli- kvarða, virðast ekki ætla að setja sjálfum sér miklar hömlur. Svo segjast þeir vera rétt að byrja. Hvað skyldi þessi hópur brjóta næst? Þessir einstaklingar láta eins og þeir tali í nafni þjóðarinnar en það gera þeir ekki þegar þeir fara að skemma eignir og raska ró starfsmanna banka og fjár- málastofnana sem ekkert hafa til saka unnið. Miklu fremur hagar þessi hópur sér eins og drukkinn skríll á útihátíð sem vonar að skemmtunin taki endan enda. Eitt er að fara fram að á menn axli ábyrgð, allt annað er að brjóta og bramla það sem fyrir verður bara af því að stemningin er þannig í hópnum. Gamlir og reyndir alþýðumenn myndu sjálfsagt segja að þetta fólk, en margt af því er ungt að árum, ætti að senda á sjóinn þannig að það kynntist lífsbaráttunni af eigin raun. Það eru ansi margir sem hafa á tilfinning- unni að þetta fólk sé á flækingi milli stofn- ana og staða á höfuðborgarsvæðinu vegna þess að það telur að það sé fínt og flott að vera reið manneskja og gefa skít í kerfið. Andrúmsloftið í þjóðfélaginu hefur und- anfarið verið þannig að það er næstum talið eðlilegt að menn vantreysti yfirvöldum, valdamönnum og jafnvel náunganum, sér- staklega ef sá á jeppa og einbýlishús. Auðvitað er andrúmsloft orðið sjúkt þeg- ar reynt er að telja fólki trú um að óheft reiði eigi að taka völdin og jafnframt gefið í skyn að þeir sem halda ró sinni á þessum erfiðleikatímum og hrópa ekki hástöfum á blóð séu afdankaðar geðlurður sem skynji ekki hið mikilvæga kall tímans um ofbeldis- fullt uppgjör. Fjölmiðlar haga sér síðan af furðulegri taugaveikl- un. Þeir voru hundskammaðir fyrir einhverjum vikum fyrir að gera lítið úr mótmælum og sneru þá við blaðinu og fóru að sýna mótmælendum athygli sem jaðrar við dekursfulla alúð. Og hópurinn þrífst býsna vel á þessari athygli og er ansi stoltur af sjálfum sér og afrekum sínum við að brjóta rúður og gala hátt. En þjóðin hrífst örugglega ekki með. kolbrun@mbl.is Pistill Mótmælendabrölt Kolbrún Bergþórsdóttir

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.