Morgunblaðið - 19.04.2009, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 19.04.2009, Blaðsíða 16
16 Evrópumál MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. APRÍL 2009 Hafa horfið frá andstöðu við Evrópusambandið O kkar afstaða til ESB er sú að við erum fylgjandi samstarfinu við það. Við vorum upphaflega mjög neikvæð gagnvart því, þótt vissu- lega væri að finna Evrópusam- bandssinna innan flokksins,“ seg- ir Anne Grete Holmsgaard, þingmaður Sósíalíska þjóðar- flokksins, systurflokks Vinstri grænna í Danmörku, og tals- maður flokksins í Evrópumálum. Holmsgaard, sem segir Sósíal- íska þjóðarflokkinn klofinn í evrumálinu, rifjar upp að hann hafi átt frumkvæðið að undan- þágunum sem Danir fengu frá Maastricht-sáttmálanum. „Þegar Maastricht-sáttmálinn var til um- ræðu vorum við fylgjandi Evrópusambandinu á þann veg að við vorum hlynnt áframhaldandi aðild að því, á sama tíma og við héldum uppi gagnrýni á ýmis ákvæði samkomulagsins. Við hefðum kosið að halda aðildinni áfram á þeim forsendum sem voru uppi áður en Maastricht- sáttmálinn kom til sögunnar.“ – Hver er afstaða formannsins, Villy Søvn- dal, til evrunnar? „Hann er andvígur upptöku hennar en hefur ekki útilokað stefnubreytingu að uppfylltum ákveðnum skilyrðum. Niðurstaða hans er sú að skilyrðin séu for- senda fyrir upptöku evru. Í þeim felst að slakað verði á kröfum um peningamálastefnu, og sveigjanleiki þar með aukinn til að bregðast við niðursveiflu, að auknu fé verði varið í „græna“ málaflokka innan Evrópu- sambandsins og í þriðja lagi að sambandið beiti sér fyrir því að regluverkið um fjármála- markaðina verði eflt.“ – Telurðu að Danir hafi áhrif innan ESB? „Ég tel að stjórnmálahreyfingar vinstra megin við miðju hafi þar of lítil áhrif.“ – Hvað um þau orð Kim Mortensen að flest bendi til að kosið verði um evruna árið 2011? „Ég er ekki sannfærð um það […] Ég er hins vegar nær fullviss um að stjórnin muni ekki efna til atkvæðagreiðslu um evruna án samþykkis Sósíalíska þjóðarflokksins.“  Sósíalíski þjóðarflokkurinn klofinn í evrumálinu Anne Grete Holmsgaard Kreppan hefur styrkt rökin fyrir evruupptöku M inn flokkur var hlynntur evrunni þegar umræð- ur um Maastrich- sáttmálann stóðu sem hæst árið 1992. Flokkurinn hefur ekki vikið frá þessari skoðun,“ segir Michael Aastrup Jensen, þingmaður úr röðum hægri- flokksins Venstre, sem setið hef- ur við stjórnvölinn frá 2001. Flokkurinn var einnig við völd þegar Edinborgar-samkomulagið var samþykkt 1993 og rifjar Jen- sen upp að stjórnin hafi þá ekki átt annan kost en að samþykkja undanþágukröfur stjórnarand- stöðunnar frá Maastricht- sáttmálanum, m.a. þá að Danir þyrftu ekki að taka upp evru. Skammt er síðan Bertel Haarder, mennta- málaráðherra Danmerkur og flokksbróðir Jensens, lýsti því yfir í samtali við Morgun- blaðið að evruupptaka Íslendinga myndi styrkja málstað evrusinna í Danmörku. Grannt væri fylgst með þróuninni á Íslandi. Danskir evrusinnar töpuðu sem kunnugt er í atkvæðagreiðslunni um gjaldmiðilinn árið 2000 og vill Jensen aðspurður meina að mikið vatn hafi runnið til sjávar síðan. „Fjármálakreppan hefur sýnt fram á svo ekki verður um villst að lítill gjaldmiðill á borð við dönsku krónuna er mjög við- kvæmur, sérstaklega gagnvart áhlaupum spákaupmanna sem taka stöðu með og á móti krón- unni.“ Hann lítur svo yfir farinn veg frá evrukosningunni og segir að í góðæri áratugarins hafi það ef til vill ekki vegið þungt að vera án evru. Nú þegar farið sé að harðna á dalnum skipti þetta hins vegar „gríðarlegu máli“. „Þess vegna þrýstum við á nýja atkvæða- greiðslu [um evruna] sem við vonumst til að fari fram eftir að Írar hafa á ný kosið um Lissabon-sáttmálann. Ef Írar samþykkja sátt- málann getur atkvæðagreiðslan farið fram skömmu eftir næstu áramót.“ - Hver heldurðu að útkoman verði? „Nánast allar skoðanakannanir hafa bent til að meirihluti sé hlynntur evrunni.“  Venstre væntir evrukosninga í byrjun næsta árs Michael Aastrup Jensen M eginástæðan fyrir því að styðja evruupptöku í Danmörku er að komast hjá gjaldeyriskreppu líkri þeirri sem Íslendingar hafa nýlega gengið í gegnum, líkt og Svíar gerðu árið 1992. Þetta er eina rökrétta skýringin sem ég sé fyrir því hvers vegna við ættum að hverfa frá nú- verandi stöðu og stefna að upptöku evrunnar,“ segir Uffe Gardel, blaða- maður hjá Nyheds Magasin, tímariti Berlingske Tidende, um sýn sína á rökin fyrir evrunni. „Bannhelgi hvílir yfir umræðum um hættuna á gjaldmiðilskreppu í Danmörku. Þetta er efni sem ekki má ræða. Því er ekki minnst á þenn- an möguleika í opinberum umræðum. Það gildir jafnt um and- stæðinga sem og fylgjendur evruupptöku [...] Enginn hefur getað sýnt mér fram á að gjaldeyriskreppa sé yfirvofandi í Danmörku. Það tel ég vera rök gegn evrunni í sjálfu sér.“ Rökin fyrir vægi evrusvæðisins halda ekki Gardel hafnar þeirri röksemd að með evruupptöku muni Danir geta haft bein áhrif á mótun peningamálastefnu ESB. „Sú röksemd er vitaskuld þvættingur enda yrðu áhrif smáríkis á borð við Danmörku vitaskuld hverfandi.“ Hann dregur því næst fram gögn um verslun Dana við ríki evrusvæðisins en þar kemur fram að hlutur þeirra hefur farið lækkandi, úr tæpum 50% árið 1999 í rúm 43% nú. Hvað snertir líkur á evruupptöku í Svíþjóð segist Gardel ekki vera viss um að hún yrði til að styrkja málstað evrusinna í Dan- mörku, með þeim rökum að sjónarmiðið um það aðhald sem felist í að hafa eigin gjaldmiðil yrði þá samt sem áður enn til staðar. Gjaldeyrisrökin halda ekki vatni Uffe Gardel  Bannhelgi hvílir yfir umræðunni Þ að fer lítið fyrir umræðu um ESB og evruna. Almenn- ingur er uppteknari af áhrif- um niðursveiflunnar á at- vinnuleysisstigið,“ segir Niels Lunde, viðskiptablaðamaður á Politiken, um evruumræðuna ytra. Sú umræða hafi að hans mati blossað upp eftir vaxtahækkanirnar í haust en ekki brunnið á mönnum. Lunde segir Politiken eindregið styðja upptöku evrunnar. „Ég ætla að öll helstu dagblöð landsins séu á sama máli.“ – Telur þú að Danir muni senn samþykkja evruupptöku? „Já, en ég er einnig viss um að ekki verði efnt til þjóðar- atkvæðagreiðslu fyrr en stjórnin verður sannfærð um að meiri- hluti vilji evruna. Þetta er óháð því hverjir verða við stjórnvöl- inn. Lærdómurinn frá atkvæðagreiðslunni árið 2000 er að stjórnin verður að vera viss um sigur. Það er af þessum sökum sem afstaða Sósíalíska þjóðarflokksins er svo mikilvæg.“ Menntun hefur áhrif á afstöðuna – Atvinnulífið er fylgjandi evru. Hverjir eru henni andvígir? „Ég tel að þeim mun minni sem menntun kjósenda er þeim mun andvígari séu þeir evrunni. Mestu andstöðuna við evruna er að finna í röðum Danska þjóðarflokksins, en stuðningsmenn hans eru yfirleitt efnalítið fólk og fólk með litla menntun.“ Lunde segir danska vinstrimenn um margt hafa horfið frá andstöðu sinni við ESB á síðustu árum. Áhugaleysi almennings á Evrópumálum sé ekki nýtt af nálinni og vísar Lunde m.a. til þess að frambjóðendur til Evrópuþingsins séu annars flokks stjórnmálamenn. Þungavigtarfólkið sitji á danska þinginu. Flest dagblöðin fylgjandi evrunni  Lítið rætt um Evrópumálin Niels Lunde E vruumræðan í Danmörku um þessar mundir ristir ekki djúpt heldur snýst hún öðr- um þræði um það hvenær stjórnin muni boða til atkvæða- greiðslu um evruna, á sama tíma og fátt bendir til að hún fari fram fyrr en að nokkrum tíma liðnum. Þetta er mat Thomas Bernt Hen- riksen, ritstjóra hagfræðilegs efnis á viðskiptablaðinu Børsen og stjórnanda hagfræðisamtakanna European Council of Economists, sem segir deilt um áhrif þess ef Danir höfnuðu evrunni öðru sinni. Henriksen, sem áður var stjórn- andi hjá greiningardeild Danske Bank, víkur því næst að evrusvæð- inu, þar sem að hans mati hafi hvorki tekist að skapa mikla eftirspurn né slá verulega á atvinnuleysi. „Jafnvel þótt evran hafi haft í för með sér þann árangur að koma á efnahagslegum stöðugleika hefur hinn stjórnmálalegi og efnahagslegi ávinningur verið fremur takmarkaður.“ Telur meirihluta styðja evruupptöku Spurður um röksemdir evruandstæðinga í Danmörku svarar hann því til að heppilegra sé að spyrja um röksemdir evrusinna. Það sé um margt erfiðara að færa rök fyrir evruupptöku en því gagnstæða. Hans tilfinning sé samt sem áður sú að meirihluti sé fyrir því í Danmörku að kasta krónunni fyrir evru. Henriksen víkur því næst að Sósíalíska þjóðarflokknum sem hafi færst inn á miðjuna. Telur hann það myndi sæta miklum tíðindum ef hann næði að komast í stjórn eftir næstu kosningar. Inntur að lokum eftir afstöðu danskra fjölmiðla til evrunnar segir Henriksen nánast alla styðja upptöku hennar. Evruumræðan ristir ekki djúpt  Einblínt á atkvæðagreiðsluna Thomas Henriksen Afstaða danskra stjórnmálaflokka til evrunnar og fylgi þeirra* *Skv. skoðanakönnun í apríl Jafnaðarmenn 27% Venstre 25% Sósíalíski þjóðarflokkurinn 18% Danski þjóðarflokkurinn 13%Íhaldsflokkurinn 11% Det Radikale Venstre 2% Einingarlistinn 2% Kristilegi þjóðarflokkurinn 1% Fylgjandi Andvígur Klofin afstaða Afstaða Dana til upptöku evrunnar Fylgjandi Andvígir Óákveðnir Apríl 2002 Mars 2007 Apríl 2007 Nóv. 2007 27. nóv. 2007 Apríl 2008 Maí 2008 Júní 2008 Okt. 2008 Nóv. 2008 Des. 2008 Janúar 2009 4. feb. 2009 11. feb. 2009 4. mars 2009 47 % 33 % 20 % 56 % 39 % 5 % 53 % 40 % 7 % 54 % 42 % 4 % 52 % 39 % 9 % 55 % 38 % 7 % 54 % 42 % 4 % 40 % 48 % 12 % 52 % 44 % 4 % 54 % 38 % 8 % 54 % 40 % 6 % 56 % 38 % 4 % 57 % 39 % 4 % 42 % 42 % 16 % 52 % 38 % 10 % Evran og Danmörk Lengri útgáfur af viðtölunum má nálgast á www.mbl.is/esb
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.