Morgunblaðið - 19.04.2009, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. APRÍL 2009
Komm-ún-istastjórnin
á Kúbu hefur verið
bandarískum
stjórnvöldum þyrn-
ir í augum í rúm-
lega hálfa öld. Tíu Bandaríkja-
forsetar reyndu að koma Fidel
Castro frá völdum án árangurs.
Þegar Castro steypti einræð-
isherranum Fulgencio Batista
af stóli á nýársdag 1959 var
Dwight Eisenhower forseti
Bandaríkjanna. Er Castro vék
til hliðar fyrir Raul, bróður sín-
um, var George W. Bush á for-
setastóli.
Kúba gegndi stóru hlutverki í
refskák stórveldanna í kalda
stríðinu. Þegar Castro var vísað
frá í Washington leitaði hann í
faðm Sovétríkjanna. Það var
Bandaríkjamönnum óbærilegt.
John F. Kennedy reyndi ítrekað
að hrekja Castro frá völdum.
Innrásinni á Svínaflóa lyktaði
með háðulegum hætti. Þegar
Bandaríkjamenn komust að því
að Sovétmenn væru að setja
upp kjarnaflaugar á Kúbu stóð
heimurinn á barmi kjarnorku-
styrjaldar í þrettán daga í októ-
ber 1962.
Það ár settu Bandaríkjamenn
viðskiptabann á Kúbu. Þetta
bann hefur tekið á sig ýmsar
myndir, en aldrei haft tilætluð
áhrif. Bannið leiddi til þess að
Kúba varð kirfilega háð Sov-
étríkjunum um öll aðföng og
viðskipti. Þegar þau hrundu
skullu á miklar efnahagsþreng-
ingar, en á móti hafa meðal ann-
ars komið vaxandi viðskipti við
Kínverja og þeim hafa fylgt
aukin áhrif þeirra í þessum
heimshluta, sem ekki er Banda-
ríkjamönnum beinlínis að skapi.
Castro lét ýmislegt gott af
sér leiða, sérstaklega í mennta-
og heilbrigðismálum, en hann
beitti einnig tækjum og tólum
kúgunar til að halda völdum.
Hins vegar má
finna dæmi um
marga illskeyttari
einræðisherra, sem
notið hafa velþókn-
unar Bandaríkja-
manna og ráða-
mönnum í Washington hefur
þótt ástæðulaust að beita
nokkrum þvingunum.
Nú boðar Bandaríkjastjórn
endurskoðun Kúbustefnunnar.
Hillary Clinton, utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, sagði
á fundi leiðtoga 34 Ameríku-
ríkja á Trinidad og Tobago –
Kúba er þar ekki á gestalist-
anum – á föstudag að stefna
Bandaríkjastjórnar gagnvart
kommúnistastjórninni á Kúbu
hefði mistekist. Barack Obama
bætti um betur á fundinum og
sagði að Bandaríkjamenn hygðu
nú á „nýtt upphaf“ í sam-
skiptum við Kúbu.
Ekki er ástæða til að ætla að
viðskiptabanninu, sem nú hefur
staðið í 47 ár, verði aflétt á svip-
stundu. Obama hefur sagt að
næstu skref séu undir Kúbverj-
um komin. Raul Castro hefur
sagt að hann sé tilbúinn að ræða
meðal annars mannréttindi,
stöðu pólitískra fanga og frelsi
fjölmiðla.
Viðskiptabannið er tíma-
skekkja og hefur verið það um
langt skeið. Í raun er það vitn-
isburður um það hvernig hörð-
ustu andstæðingar Castros í
röðum kúbverskra innflytjenda
í Bandaríkjunum hafa getað
haldið Bandaríkjastjórn í gísl-
ingu með atkvæðavægi sínu í
Flórída. Nú bendir allt til nýrra
tíma og að Kúba fái loks þrifist
með eðlilegum hætti í samfélagi
þjóðanna og sennilegt að komi á
daginn að frjáls viðskipti muni
grafa undan stjórnarfari ein-
ræðis á Kúbu og koma því til
leiðar, sem ekki tókst með við-
skiptabanninu og einangr-
unarstefnunni.
Bandaríkjastjórn
gengst við að Kúbu-
stefnan hafi verið
misheppnuð}
Nýtt upphaf
Fjármögnun flokka
alltaf í sviðsljósinu
FRÉTTASKÝRING
Eftir Svein Sigurðsson
svs@mbl.is
M
ikil umræða hefur
verið hér á landi að
undanförnu um
fjármál stjórnmála-
flokkanna og líklega
er það land vandfundið þar sem þau
mál eru ekki reglulega í sviðsljósinu.
Í vestrænum ríkjum og miklu víðar
gilda ákveðin lög um fjárframlög til
flokka en algengt er, að framhjá
þeim sé farið. Heita má, að í Evrópu,
svo ekki sé leitað lengra, séu alltaf
uppi einhver mál af þessu tagi og er
þá oftast um að ræða ólögleg fram-
lög til einstakra flokka eða framá-
manna í þeim. Í Bretlandi hafa báðir
stóru flokkarnir orðið uppvísir að
misferli af þessu tagi, á Írlandi hefur
komist upp um mútur eða stórgjafir
til ráðamanna og pólitísku spilling-
armálin hafa hvert rekið annað í
Frakklandi svo örfá dæmi séu nefnd.
Langt mál væri að telja upp öll
mál af þessum toga en það langfræg-
asta er rannsóknin á spillingu
ítölsku stjórnmálaflokkanna
snemma á síðasta áratug. „Mani pul-
ite“ var hún kölluð, „Hreinar hend-
ur“, og það gegnumrotna kerfi, sem
blasti við þegar lokinu hafði verið
lyft, fékk nafnið „Tangentopoli“,
„Mútubær“. Afleiðingarnar urðu
þær, að ítalska stjórnmálakerfið
hrundi að stórum hluta ásamt
Fyrsta lýðveldinu, sem svo var kall-
að, og nokkrir stjórnmálamenn og
fjármálamenn styttu sér aldur.
Rotið epli í flekklausum flokki
Málið hófst 17. febrúar 1992 þegar
ítalski dómarinn Antonio Di Pietro
lét handtaka Mario Chiesa, einn
þingmann sósíalista, vegna spill-
ingar. Bettino Craxi, leiðtogi Sósíal-
istaflokksins, lýsti þá Chiesa sem
rotnu epli í annars flekklausum
flokki en þessi háttur ítölsku flokks-
broddanna, að reyna helst að sverja
af sér öll tengsl við þingmenn, sem
sakaðir voru um spillingu, varð til
þess að greiða fyrir rannsókninni.
Viðkomandi þingmönnum fannst þá
sem þeir hefðu verið sviknir og
sögðu því frá öllu, sem þeir vissu.
Á næstu mánuðum voru margir
stjórnmálamenn og fjármálamenn,
einkum þeir, sem tengdust þáver-
andi stjórnarflokkum, handteknir og
ekki bara í Mílanó þar sem rann-
sóknin hófst, heldur vítt og breitt
um Ítalíu. Skelfingin heltók ítalska
stjórnmálamenn enda átti obbinn af
þeim von á heimsókn lögreglunnar.
Gott dæmi um það er einn þing-
manna sósíalista. Dag nokkurn
bönkuðu tveir lögreglumenn upp á
hjá honum og þeir voru varla komnir
inn fyrir hússins dyr þegar hann
hafði játað stórar sakir á sig og
marga aðra. Að því búnu komst
hann að því, að erindi lögreglunnar
var að afhenda honum sektarmiða
vegna umferðarlagabrots.
Sagan endurtekur sig?
Fjórir ítalskir stjórnmálaflokkar
hurfu af sjónarsviðinu vegna spill-
ingarrannsóknarinnar og það var
ekki síst vegna andúðar almennings
á gamla kerfinu, að Silvio Berlusconi
kom eins og stormsveipur inn í ítölsk
stjórnmál í kosningunum 1994.
Hann hefur síðan verið forsætisráð-
herra með nokkrum hléum.
Mörgum finnst hins vegar, að
gamla sagan sé að endurtaka sig.
Berlusconi er sakaður um víðtæka
spillingu og á stundum virðist það
vera hans helsta verkefni að standa
vörð um eigin hagsmuni. Nú þykir
það líka bara fínt að úthúða dóm-
urunum, sem á sínum tíma beittu sér
fyrir „Hreinum höndum“.
Reuters
Hefur eitthvað breyst? Silvio Berlusconi, forsætisráðherra Ítalíu, hefur
verið sakaður um margvíslega spillingu en er nú undanþeginn saksókn.
HELMUT Kohl, kanslari Vestur-
Þýskalands og síðar sameinaðs
Þýskalands frá 1982 til 1998, var
um margt merkilegur stjórn-
málamaður og hans verður auðvit-
að lengi minnst vegna sameiningar
ríkjanna. Engu að síður hvarf hann
út úr þýskri pólitík næstum æru-
laus. Það var vegna þess, að 1999
komst upp um það, að flokkur hans,
Kristilegi demókrataflokkurinn,
CDU, hefði árum saman tekið við
ólöglegum fjárframlögum.
Þegar farið var að rannsaka mál-
ið kom í ljós mikill spillingarvefur.
Þar komu til dæmis við sögu vopna-
salinn Karlheinz Schreiber, franska
olíufélagið Elf Aquitaine og her-
gagnasala til Sádi-Arabíu. Nú, ára-
tug síðar, er unnið að rannsókn
þessara mála. Kohl hætti á þingi og
í stjórnmálum 2002 og það sama ár
varð hann að segja af sér sem heið-
ursformaður CDU.
KOHL LÉT
FREISTAST
››
22. apríl 1979: „Hinn nýi vinstri
meirihluti í Reykjavík gerir jafn-
vel gælur við tólfta prósentustigið
í útsvarsálagningu og hugði á sér-
stakt sorphirðugjald, sem að vísu
var fellt með atkvæðum sjálfstæð-
ismanna í borgarstjórn og annars
borgarfulltrúa Alþýðuflokksins.
Þessi skattagleði vinstri manna
hefur þegar skapað verulegan að-
stöðumun í búsetu hér á höf-
uðborgarsvæðinu, eftir því, hvort
sjálfstæðismenn eða vinstri menn
ráða ferð.
Vinstri meirihlutar í sveit-
arstjórnum feta því troðna slóð
vinstri ríkisstjórnar í harðari at-
lögu með launaumslögum vinnandi
fólks í landinu. Þessi aukna skatt-
heimta rýrir að sjálfsögðu ráðstöf-
unarfé heimila og einstaklinga,
sem halda eftir minni og minni
hluta af aflafé sínu. Nýtt skatt-
þrep vinstri stjórnar, afturvirkni
skatta, hækkun vörugjalds, hækk-
un verðjöfnunargjalds á raforku
og hækkun skattheimtu um bens-
ínverð eru allt efnishlutar í þeirri
„ryksugu“ vinstri stjórnarinnar,
sem beint er í launaumslög al-
mennings í landinu.“
. . . . . . . . . .
23. apríl 1989: „Nú hefur verkfall
kennara haft þær afleiðingar, að
ekki verða samræmd próf í grunn-
skólum á þessu vori. Hins vegar
hafa skólarnir heimild mennta-
málaráðherra til þess að leggja
þessi próf fyrir nemendur, sem
verkefni. Jafnframt liggur fyrir,
að nemendur fái aðgang að fram-
haldsskólum, þótt þeir taki ekki
hin formlegu samræmdu próf.
Kennarar hafa ítrekað efnt til
verkfalla á þessum árstíma. Morg-
unblaðið hefur ítrekað varað kenn-
ara við þessu og bent þeim á, að
afleiðingarnar fyrir nemendur
gætu verið með þeim hætti, að
ekki væri viðunandi. Það er stað-
reynd, að verkföll á þessum árs-
tíma hafa orðið til þess, að nem-
endur hafa flosnað upp frá námi.
Sumir þeirra hafa leitað út á
vinnumarkaðinn, þótt áreiðanlega
sé erfiðara að fá vinnu nú en oft
áður.“
Úr gömlum l e iðurum
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
N
okkuð hefur þótt skorta á að
stjórnmálaflokkarnir hafi sagt
kjósendum á skýru og skilj-
anlegu máli hvað þeir ætlist
fyrir komist þeir í ríkisstjórn
eftir kosningar. Þessi gagnrýni á þó engan
veginn við Vinstrihreyfinguna – grænt fram-
boð. Þar á bæ vita menn nákvæmlega hvað
þeir ætla sér og hafa sent greinargóð og auð-
skiljanleg kosningaloforð til landsmanna um
lækkun launa og hækkun skatta.
Kjósendur Vinstri grænna geta ekki rekið
upp harmakvein þegar kosningaloforð flokks-
ins skella á þeim af fullum þunga í endurnýj-
aðri ríkisstjórn Samfylkingar og Vinstri
grænna. Þessir kjósendur voru ekki tældir
inn í kjörklefann á fölskum forsendum. Þeim
var sagt fyrirfram hvað þeir væru að kjósa yf-
ir sig og féllust fúslega á þau kjör. Þannig að þeir hljóta
að mæta launalækkunum sínum og skattahækkunum
með fögnuði hins þolgóða píslarvotts sem glaður gengur
svipugöngin í þágu málstaðarins. Og málstaður VG er
vitanlega sá að peningar séu af hinu illa og best sé fyrir
ríkisvaldið að taka til sín allan þann viðbjóðslega gróða
sem þegnarnir hafi hugsanlega af vinnu sinni.
Það eru erfiðir tímar og VG ætlar sannarlega að
leggja sitt af mörkum til að þeir reynist landsmönnum
enn erfiðari. Hreyfingin sér enga ástæðu til að efla at-
vinnulífið eða opna fyrir umræðu um aðild Íslands að
Evrópusambandinu. Nei, nú skal horfið aftur til gamalla
tíma þegar lífið var streð og þegnarnir mættu
hverjum degi með þungu andvarpi hins strit-
andi manns.
Vinstri grænir eru alveg sér á parti í ís-
lenskri pólitík. Sjálfstæðisflokkur, Fram-
sóknarflokkur og Samfylking hafa ekki boðað
launalækkanir og umtalsverðar skattahækk-
anir heldur vilja leita annarra leiða. Þessir
flokkar gera sér grein fyrir að ekki er hægt
að leggja meiri álögur á einstaklinga og fyrir-
tæki en þegar hefur verið gert. Sjálfstæðis-
flokkurinn sýnist flokka staðfastastur í því að
hafna skattahækkunum og góðir menn hljóta
að vona að flokkurinn meini það sem hann
segir. En það er reyndar meinið, að þessa
dagana er svo erfitt að trúa nokkru því sem
frá þeim flokki kemur. Og Samfylkingin er
svo áhrifagjörn að jafnvel jafnlyndustu menn
hljóta að vera á glóðum hvern þann dag sem hún er í
stjórnarsamstarfi við Vinstri græna. Þar er hætt við
vinstri víxlsporum á hverjum degi með hörmulegum af-
leiðingum fyrir þjóð sem má ekki við fleiri áföllum.
Yfirvofandi er áframhaldandi ríkisstjórnarsamstarf
Samfylkingar og Vinstri grænna. Skoðanakannanir sýna
að þetta samsull hugnast þjóðinni nú um stundir. En það
þarf ekki glöggt fólk til sjá að svo mun ekki verða lengi.
Þegar Vinstri grænir taka að breiða úr sér og launa-
lækkanir og skattahækkanir verða að raunveruleika þá
mun þjóðinni verða verulega brugðið. Þá verður ekki svo
auðveldlega aftur snúið. kolbrun@ mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Fagnaðarerindi Vinstri grænna