Morgunblaðið - 19.04.2009, Blaðsíða 50

Morgunblaðið - 19.04.2009, Blaðsíða 50
50 Minningar MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. APRÍL 2009 ✝ Marshall Brementfyrrverandi sendi- herra Bandaríkjanna á Íslandi fæddist í New York í Bandaríkjunum árið 1932. Hann lést á sjúkrahúsi í Tucson í Arizona 6. apríl sl. Banamein hans var krabbamein. Marshall Brement hóf ungur störf í utan- ríkisþjónustu Banda- ríkjanna, eða um miðj- an sjötta áratug síðustu aldar. Hann starfaði lengi í Asíu sem sendifulltrúi í sendiráðum Bandaríkjanna í Hong stjórnar hjá Sameinuðu þjóðunum. 1981 var Marshall skipaður sendi- herra Bandaríkjanna á Íslandi og gegndi hann því starfi til ársins 1985, en þá lauk tæplega 30 ára ferli hans í utanríkisþjónustu Bandaríkjanna. Frá 1985 til 2004 lagði Marshall stund á stjórnunar-, fræði- og rit- störf, hjá Naval War College í New- port á Rhode Island, við Marshall- stofnunina í Garmisch-Partenkirchen í Þýskalandi og við University of Virginia. Þau hjón fluttust til Arizona eftir að Marshall settist í helgan stein, þar sem eftirlifandi eiginkona Marshalls, Pamela, býr. Þar búa einnig synir Marshalls af fyrra hjóna- bandi, þeir Mark og Gabriel en dóttir hans Diana býr í Seattle í Wash- ington. Útför Marshalls var gerð frá Tuc- son í Arizona sl. sunnudag. Kong, Singapore, Indónesíu og Víetnam og síðar varð hann stjórnmálaráðgjafi við sendiráð Bandaríkj- anna í Moskvu. Sér- greinar Marshalls voru Sovétríkin og Kína. 1974 kvæntist Mars- hall Pamelu Sanders, blaðamanni, rithöfundi og leikskáldi. Marshall starfaði við þjóðarör- yggisráðið sem ráð- gjafi Jimmy Carters Bandaríkjaforseta um málefni Sovétríkjanna og hann var næstæðsti sendimaður Bandaríkja- Kær vinur minn, Marshall Bre- ment, fyrrverandi sendiherra Banda- ríkjanna á Íslandi, er látinn í Tuscon, Arizona í Bandaríkjunum, eftir erfiða baráttu við krabbamein. Ég vil við þessi tímamót minnast þessa mikla Íslandsvinar með nokkr- um orðum. Marshall kom hingað til lands árið 1981 sem sendiherra Bandaríkjanna ásamt konu sinni Pamelu Sanders Brement, sem átti eftir að verða ein mín besta vinkona. Þau voru hér til ársins 1985. Þau Marshall og Pamela fóru ekki beinlínis hefðbundnar leiðir í dipló- matísku starfi sínu hér á landi. Þau vinguðust fljótlega við marga úr menningargeiranum og ýmsir af okk- ar mætustu listamönnum á sviði bók- mennta, leiklistar, tónlistar og mynd- listar urðu fljótlega hálfgerðir heimagangar í sendiherrabústaðnum við Laufásveg. Þau völdu sér ekki vini eftir flokkspólitískum línum og ýmsir, bæði hérlendis og vestra, höfðu á þessum kaldastríðsárumhorn í síðu þeirra hjóna, fyrir það hversu marga vini þau áttu úr hópi vinstri manna. Þetta létu þau aldrei neitt á sig fá. Þau áttu vini í öllum flokkum og gerðu lítið með gagnrýni í þá veru að þau ættu frekar að umgangast einn hóp fremur en annan. Ekki síst vegna þessarar afstöðu þeirra kynntust þau Íslandi, íslenskri menningu og þjóðinni með öðrum og dýpri hætti en ég hygg að tíðkist um erlenda sendifulltrúa almennt. Árni og Lena Bergmann voru með- al góðra vina þeirra, einnig Matthías og Hanna Johannessen, Atli Heimir Sveinsson, Baltasar og Kristjana, Jón Baldvin og Bryndís, Steingrímur Hermannsson og Edda, bara svo örfá dæmi séu nefnd. Ég kynntist þeim hjónum lítillega á meðan þau dvöldu hér á landi, sem ungur blaðamaður, fyrst á Tímanum svo á Morgunblaðinu. En við urðum vinir þegar ég fór til framhaldsnáms í Bandaríkjunum sumarið 1987. Þá voru þau í Newport á Rhode Island. Þau fréttu af veru minni í Boston og buðu mér til sín eina helgi þá um haustið og eftir það varð ekki aftur snúið. Ég var margar helgar gestur þeirra á Rhode Island næsta árið. Þau voru einstakir gestgjafar. Hvenær sem ég kom þurfti Marshall að fá allar nýjustu upplýsingar að heiman, sér- staklega um stjórnmálaástandið. Hann fylgdist áfram með Íslandi af logandi áhuga og var hreint ótrúlega vel að sér um pólitíkina á Íslandi. Þau bæði höfðu alltaf mikinn áhuga á því sem var að gerast í menningarlífinu heima; þau stóðu fyrir alls konar kynningu á íslenskri menningu; hvöttu vini sína og kunningja til þess að sækja heim þessa „undurfögru eyju í norðri“ og komu fram sem ein- hverjir frábærustu sendiherrar Ís- lands, sem hægt var að gera sér í hug- arlund. Frá þessum tíma hef ég verið í miklu og nánu sambandi við vini mína Marshall og Pamelu. Pamela kom að heimsækja mig með vinkonu sinni Virginíu haustið 1988 og við fórum þrjár saman í ógleymanlega hesta- ferð um hálendið. Ég hef ítrekað heimsótt þau á Rhode Island, til Virginíu, Til Gar- misch Partenkirchen í Þýskalandi og síðast til Arizona sumarið 2006 og þau mig og aldrei nokkurn tíma hefur hinn minnsta skugga borið á okkar góðu vináttu. Pamela vinkona mín á nú um sárt að binda, því besti vinur hennar og fé- lagi, eiginmaðurinn Marshall er far- inn. Ég hef sjaldan séð jafnástfanginn mann og hann Marshall. Það yljaði mér alltaf um hjartarætur þegar ég horfði á hann horfa ástleitnum augum á Pamelu. Sama máli gegndi um stríðnisglampann sem oftar en ekki brá fyrir. Ég er þakklát fyrir að hafa notið vináttu Marshalls undanfarna áratugi og hugur minn er hjá Pamelu nú. Agnes Bragadóttir. Marshall Brement, sendiherra Bandaríkjanna á Íslandi (1981-85), var enginn venjulegur kerfiskall. Í samanburði við þá kollega hans, bandaríska, sem hafa til siðs að kaupa sér sendiherraembætti í fjarlægum löndum fyrir framlög í kosningasjóði, vitandi varla hvar þeir eru staddir á landakortinu, var Marshall hinn út- valdi atvinnumaður. Þegar hann kvaddi Ísland 1985 lauk um leið 30 ára ferli í bandarísku utanríkisþjónustunni. Marshall var „strategiskur“ hugsuður, sem fjallaði um alþjóðamál af ástríðu. Sérgreinar hans voru Sovétríkin og Kína (enda talaði hann bæði rússnesku og mand- arísku), þótt eftirlæti hans væri Suð- austur-Asía. Marshall var gyðingur og rakti ættir sínar til Mið- og Aust- ur-Evrópu. Svo sem hæfir slíkum manni var hann fjöltyngdur. Fyrir ut- an hebresku hafði hann frönsku og spænsku á valdi sínu. Sem sendiherra á Íslandi fór Marshall létt með að flytja hnyttnar samkvæmisræður á íslensku. Hann var að upplagi fræði- maður, málvísindamaður og skáld, sem hafði þann starfa að reyna að skilja heiminn. Sendiherrar eru sem kunnugt er ekki nema hálfir menn nema þeir hafi sér við hlið maka, sem bæta þá upp. Kona Marshalls í 35 ár, Pamela Sand- ers, var sjálf rithöfundur og lífskúnst- ner, sem gaf fundum og samkvæmum sendiherrahjónanna líf og lit. Sameig- inlega höfðu þau hjón ósvikinn áhuga á íslensku þjóðlífi og menningu og gerðu sér far um að kynnast mönnum og málefnum, án nokkurra pólitískra fordóma. Það hefur löngum verið plagsiður bandarískra sendimanna að tala helst ekki við aðra en „innvígða og innmúraða“ sjálfstæðismenn í fjár- öflunarnefnd og viðskiptaráði Flokks- ins. Ætli honum hafi ekki leiðst svo- leiðis félagsskapur? Alla vega vílaði hann ekki fyrir sér að forvitnast um vinstrið og tala við fulltrúa slíkra viðhorfa í pólitík og menningu. Einhvern tíma á þessum árum stóðum við ásamt fleiri vinstri- mönnum í mótmælavarðstöðu fyrir utan bandaríska sendiráðið við Lauf- ásveg. Tilefnið var að dauðasveitir hægriöfgamanna í El Salvador, fjár- magnaðar og vopnaðar af Reagan- stjórninni, höfðu myrt forstöðukonu mannréttindanefndar El Salvador. Hún hafði skömmu áður verið gestur jafnaðarmanna á Norðurlöndum, þar sem hún leitaði liðsinnis. Þar sem við stóðum þarna brá fyrir ásýnd sendi- herrans, þar sem hann stóð á tali við ritstjóra Þjóðviljans, Árna Berg- mann. Þeim Árna og Lenu og Mars- hall var vel til vina. Ætli þeir hafi ekki verið að halda upp á afmæli Púskins? Árið 1990, ári fyrir hrun Sovétríkj- anna, sendi Marshall frá sér merka bók: Reaching out to Moscow: From Confrontation to Cooperation. Í þess- ari bók brýndi Marshall það fyrir for- ystumönnum Bandaríkjanna að leggja Rússlandi lið við uppbyggingu lýðræðis og markaðsbúskapar undir lýðræðislegri stjórn. Heimurinn liti betur út í dag ef farið hefði verið að hans ráðum. Árið 2006 gaf Marshall út skáldsögu, Day of the Dead. Bókin er byggð á persónulegri reynslu hans sjálfs úr Víetnamstríðinu og afhjúpar ábyrgð Bandaríkjamanna á morðinu á Ngo Dinh Diem, forseta Suður-Vi- etnams. Sjálfur sagði Marshall í mín eyru að honum þætti vænst um þýð- ingar sínar í tveimur bindum á ís- lenskum ljóðum, sem voru ávöxtur náinna kynna hans af íslensku lista- og menningarlífi. Við sendum Pamelu og fjölskyldu þeirra Marshalls samúðarkveðjur, um leið og við minnumst eftirminni- legs vinar með virðingu og þökk fyrir gefandi kynni. Jón Baldvin og Bryndís. Sá sem lengi var blaðamaður og lenti í ritstjórafélaginu hlaut að kynn- ast slatta af diplómötum. Og getur því borið þá saman allmarga. Ég kemst þá fljótt að þeirri niðurstöðu að Mars- hall Brement hafi um margt verið fá- gætur maður í hópi þeirra sem ráku erindi sinna ríkja hér í Reykjavík. Marshall var merkilega laus við ýmsa hvimleiða atvinnusjúkdóma diplómata, hann var maður farsæl- lega forvitinn án tilgerðar, vel að sér, drjúgur menntavinur, lét undan bók- menntalegum freistingum með ljóða- þýðingum og skáldskap og var með ýmsum öðrum hætti skemmtilega ófyrirsjáanlegur. Það sem síðast var nefnt leiddi m.a. til þess að okkur tveim varð vel til vina og þótti saga til næsta bæjar og líka til þeirra sem lengra voru í burtu: hvað eru þeir að stinga saman nefjum ritstjóri Þjóð- viljans og sendiherra Kanans? Þetta þótti skrýtið og vart við hæfi en svona var þetta. „Why should confusion not be the best of gifts?“ segir í kvæði sem ort var til gamans við brottför þeirra Pamelu frá Íslandi Við Marshall tókum marga brýnu um utanríkismál af einlægri kapp- semi en heiftarlaust – og svo gátum við spjallað um bækur og menn og Rússland sem við þekktum báðir all- vel. Þær Lena heitin og Pamela komu hér líka við sögu, ágætar vinkonur og mátulega írónískar í garð karla sinna ef þeir vildu gera sig breiðari en rétt efni stóðu til. Verði moldin Marshall Brement létt sem fiður og einlægar samúðar- kveðjur sendi ég ekkju hans Pamelu. Árni Bergmann. Marshall Brement ✝ Sigurður Þorleifs-son fæddist 18. nóvember 1930 að Fossgerði í Berunes- hreppi og lést þann 5. apríl 2009 á heimili sínu Boðahlein 22 í Garðabæ. Sigurður var sonur hjónanna Þorleifs Hildibjarts Sigurðs- sonar frá Fossgerði og Stefaníu Þorvalds- dóttur frá Karls- stöðum í sama hreppi og í miðið af þremur systkinum. Systur hans tvær eru: Þorgerður 2 árum eldri og Ragn- hildur 13 árum yngri. Sigurður sem ólst upp í foreldra- húsum fór um leið og hann hafði ald- ur til að taka þátt í þeirri vinnu, sem til féll á hefðbundnu sveitaheimili þess tíma. Hann hleypti síðan heim- draganum um 17 ára aldur, réði sig á síldarbát um tíma en fór svo á námskeið í vélstjórnarfræði. Eftir það var hann til sjós um tíma, í Vest- mannaeyjum og víðar, en endaði Siggerður Ólöf, fráskilin. Hún á 2 börn, Guðmund Sigurð og Rósu. Jóna Kristín, gift Þór Jónssyni. Þau eiga 2 syni, Sigurjón og Kristján Snæ. Fyrir átti Kristbjörg soninn Sig- urð Arnþór (látinn). Hann var giftur Sigríði Jónu Garðarsdóttur. Þeirra synir eru Garðar Guðmundur og Arnar. Fjölskyldan hefur síðan stækkað nokkuð, en á sl. 11 árum hafa bæst við 11 barnabörn. Samhliða hefðbundnum búskap með sauðfé og kýr annaðist Sig- urður ýmis trúnaðarstörf fyrir sveit- arfélagið, m.a. var hann oddviti Beruneshrepps í nokkur ár og vita- vörður í rúmlega 50 ár. Þá reri hann til fiskjar í nokkur vor í samvinnu við bændurna á Krossi og var um tíma í brúarvinnu á sumrin, bæði hjá mági sínum Eiríki Jónasi Gíslasyni og Hauki Karlssyni. Þau hjónin brugðu búi haustið 2005 vegna vaxandi heilsuleysis og fluttu á Stór-Reykjavíkursvæðið, þar sem þau bjuggu fyrstu mánuðina í skjóli dóttur sinnar, Sólveigar Þór- hildar. Síðustu árin bjuggu þau sam- an að Boðahlein 22 í Garðabæ. Jarð- arförin hefur farið fram í kyrrþey. Meira: mbl.is/minningar sína sjómennsku á bátnum Goðaborg frá Breiðdalsvík. Meðan hann var á Breið- dalsvík kynntist hann konuefninu sínu, Kristbjörgu Sigurð- ardóttur frá Arn- arhvoli á Breiðdalsvík, og saman fluttu þau á Berufjarðarströnd haustið 1950. Þau giftu sig í júní 1951 og bjuggu á Karlsstöðum í samtals 55 ár. Dætur þeirra eru sex: Stefanía Mekkín, gift Sveini El- íssyni. Þau eiga 2 börn, Sigurð Snorra og Elínu Gerði; Sigríður Arnleif, gift Kára Hún- fjörð Bessasyni. Þau eiga 2 dætur, Sólrúnu Húnfjörð og Eyrúnu Hún- fjörð. Sólveig Þórhildur, fráskilin. Hún á 2 börn, Kristbjörgu Hólmfríði og Kristin Snorra. Sigrún Guðleif, gift Ólafi Ásgeirs- syni. Þau eiga 3 börn, Guðrúnu Lovísu, Ásgeir og Sigurð. Sigurður á Karlsstöðum, frændi eins og við systkinin kölluðum móð- urbróður okkar alltaf, eini frændinn sem þurfti ekkert annað kenninafn. Bóndi á Karlsstöðum alla ævi ásamt Kristbjörgu konu sinni, á næsta bæ við æskuheimilið Fossgerði. Þar bjó amma okkar í skjóli hans og við systk- inin fengum að vera hjá henni hvert um sig frá 6 ára til fermingar en á milli bæja var daglegur samgangur. Frændi var bóndi í afskekktri ís- lenskri sveit á 20. öld með því sem það fól í sér, menn þurftu að vera sjálf- bjarga. Hann var einnig þannig skapi farinn að hann vildi gera sem mest sjálfur með sínu fólki, þó að samvinna væri auðvitað höfð við aðra, þegar það var æskilegt. Oft þurfti að sækja vinnu út frá heimilinu. Frændi kynntist ungur sjó- mennsku á trillum og litlum mótor- bátum, fór á námskeið til að verða vél- stjóri og vann við það í nokkur ár, smíðar og byggingarvinnu lærði hann í uppeldinu, var í brúarvinnu, á síld- arplani og fleira. Að búa í lítilli sveit þýðir líka að vera einhver ár í hrepps- nefnd, það gerði hann af krafti og var oddviti um hríð. Hann gerði miklar kröfur til sjálfs sín, en einnig annarra og gat þá verið gagnrýninn. Það birt- ist fullt af myndum af honum, takandi á móti okkur í litlum bát við skipshlið og koma okkur frá skipi til ömmu, að marka lömbin sem við bárum til hans, stjórnandi smalamennsku og rúningi, að slá túnin og koma heyinu inn, við byggingar á Karlsstöðum, við kaffi- borðið í eldhúsinu þar sem hann sagði okkur frá ýmsu og fræddi, kannski náði hann í bók til að líta í, að starfi við ýmsa viðhaldsvinnu á húsum og tækj- um og við að vesenast í krin um hann, komandi inn úr haustrigningunni hálfhrakinn eftir að hafa hugað að raf- stöðinni. Einn af eftirminnilegustu dögum sumarsins var þegar féð var rúið, dag- ur með sína sérstöku stemningu. Smalað fyrri hluta dags, allir fengu hlutverk við hæfi, börnin látin standa fyrir. Sjálfur fór hann það sem var lengst og erfiðast. Koma fénu í réttina, eltast við lömbin. Þegar farið var að rýja fengu allir klippur nýbrýndar, smergillinn á réttarveggnum. Þrátt fyrir miklar annir átti hann yfirleitt stund fyrir okkur. Bætti hjólaslöng- una, lóðaði saman gleraugun, eða hvað annað. Hann gaf sér tíma til að skýra út fyrir okkur það sem hann var að eiga við eða skoða skepnur, girðingar, vélarhluta, þó að hluti færi fyrir ofan garð og neðan. Það var líka talað um skýjafar himinsins og hvað það segði um veðrið á morgun, verður þurrkur? Þegar tími gafst til, jafnvel á drátt- arvélinni, sagði hann okkur frá ýmsu gömlu og nýju. Talaði við okkur eins og fullorðið fólk. Þegar árin liðu var í heimsóknum rætt um landsins gagn og nauðsynjar. Stundum tókst að fá hann til að segja frá liðinni tíð, til dæmis frá smábátasjómennskunni, hvernig var að rekja sig á milli skerja í þoku sem ekki er óalgeng á þeim slóðum, inn á milli slæddust sögur af samferðamönnum sem ætlað var að ganga fram af okkur og stríða, og svo hló hann. Og þannig munum við frænda okkar. Karlsstaðasystrum og fjölskyldum þeirra vottum við okkar dýpstu samúð. Gísli, Björg, Þorleifur, Ívar, Flosi og Elín. Sigurður Þorleifsson Morgunblaðið birtir minningar- greinar alla útgáfudagana. Skil | Greinarnar skal senda í gegnum vefsíðu Morgunblaðsins: mbl.is – smella á reitinn Senda efni til Morgunblaðsins – þá birtist val- kosturinn Minningargreinar ásamt frekari upplýsingum. Skilafrestur | Ef birta á minn- ingargrein á útfarardegi verður hún að berast fyrir hádegi tveimur virk- um dögum fyrr (á föstudegi ef útför er á mánudegi eða þriðjudegi). Þar sem pláss er takmarkað get- ur birting dregist, enda þótt grein berist áður en skilafrestur rennur út. Greinar, sem berast eftir að út- för hefur farið fram, eftir tiltekinn skilafrests eða ef útförin hefur ver- ið gerð í kyrrþey, eru birtar á vefn- um, www.mbl.is/minningar. Æviá- grip með þeim greinum verður birt í blaðinu og vísað í greinar á vefn- um. Lengd | Minningargreinar sem birtast í Morgunblaðinu séu ekki lengri en 3.000 slög. Ekki er unnt að senda lengri grein. Engin lengd- armörk eru á greinum sem birtast á vefnum. Formáli | Minningargreinum fylgir formáli sem nánustu aðstand- endur senda inn. Þar koma fram upplýsingar um hvar og hvenær sá sem fjallað er um fæddist, hvar og hvenær hann lést og loks hvaðan og klukkan hvað útförin fer fram. Þar mega einnig koma fram upplýsing- ar um foreldra, systkini, maka og börn. Ætlast er til að þetta komi aðeins fram í formálanum, sem er feitletraður, en ekki í minningar- greinunum. Minningargreinar
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.