Saga - 1997, Blaðsíða 69

AÐ VERA SJÁLFSTÆÐ
67
or>u sína en segir hins vegar að staða hennar hafi verið erfið þótt
varl S^ara^ s*§ v*ð búskapinn.33 Þetta var að vísu eftir 1890 en
aJ f verið gerðar minni kröfur til prestskvenna fyrr á öldinni.
1 tjost sé að kvenímyndin hafi reynst mörgum konum þungur
6gh emkum þeim sem höfðu löngun til annars en ímyndin bauð
,Gt'a urðu sökum fátæktar að vinna meira en góðu hófi gegndi,
kona * ^onum einnig leiðir til óformlegra valda og áhrifa. Sú
o? Sem st°ð s*g vel í húsmóðurhlutverkinu, sýndi skörungsskap
o stíornsemi en jafnframt mildi og miskunnsemi, naut virðingar
t | oa a heimili sínu og jafnvel í sveitinni allri. í heimildum er
ert 8ert úr miskunnsemi kvenna við fátæka og fyrirmyndar-
^rnóðir gaf fátækum mat og aðrar lífsnauðsynjar.34
j s a starf húsmóðurinnar í gamla sveitasamfélaginu var lík-
verigS °mmtun matar, enda ber heimildum saman um að það hafi
mö Vanctasamt starf. íslensk náttúra og veðurfar gerði lands-
v°iUin m ^tst3arattuna erfiða. Búfénaður féll í hörðum vetrum og
0„ , . °g aflaleysi við strendur landsins og frumstæð veiðarfæri
0„ , 'Pakostur gerði það að verkum að oft varð lítill matur aflögu
a hej111^111" svart a^ hjá alþýðunni.35 Þá skipti miklu að húsmóðirin
hvo:-'mn væri fær um að skammta mat ofan í heimilisfólkið,
kost 1 í^- ne Van' ^un varð þvr að sinna þessu mikilvæga starfi af
hren^æ ni ,svo ekki færi eins og í máltækinu: „Eyði maðurinn,
Hh*Ur }^attt búið; eyði konan, brennur það allt."36
refsa gat mismunað heimilisfólki sínu, verðlaunað eða
úeila | ^e8ar hún skammtaði matinn. Vald hennar var því óum-
húsm var hluti kvenímyndarinnar, hluti af því að vera
haft j , lrm a heimilinu.37 Þegar mikilvægi skömmtunarinnar er
hefnr U^a er auðvelt að ímynda sér hve mikil niðurlæging það
són i Ver® fyrir húsmóður að vera svipt þessu starfi. Þorkell Bjama-
ysir Því þannig:
34 NoUI- Ævisaga Árna prófasts Þórarinssonar, bls. 195.
fcei-Hct U desember 1866, bls. 72. - Guðbjörg Jónsdóttir, Minningar frá
35 y d °S ^skuárum, bls. 11.
t)anj Inh°rg Lárusdóttir, Tvennir tímar, bls. 57-61. - Lbs. 3523,4to. Ragnheiður
jggg S °tltr til Daníels Halldórssonar 3/7, 1/9, 25/9 1892 og 19/3 og 30/4
37 Guðb-0rnSS°n'ÆskustöSvar' bls. 75.
björn^01^ tnnsctottir, Minningar frá bernsku- og æskuárum, bls. 11 og 13. - Jósef
ss°n, Æskustöðvar, bls. 75. - Norðanfari 7. apríl 1870, bls. 28-29.