Saga - 1997, Blaðsíða 260

258
RITFREGNIR
ildirnar ráða frásagnarmátanum. Hann gefur glöggt til kynna hversu mikið
og erfitt fyrirtæki þetta var. Leiðangursstjórar og mælinga- og kortagerð-
armenn, sem allir voru yfirmenn í hernum, eru nafngreindir, og fjöldi
óbreyttra hermanna í hverjum leiðangri er tíundaður. Það gefur hug'
mynd um umfang verksins að heildarfjöldi Dana í leiðöngrunum var oft-
ast á þriðja tuginn, en mestur 1908, yfir 40 manns fyrir utan íslenska að-
stoðarmenn. Sagt er nákvæmlega frá árangri leiðangranna, atburðum sem
áttu sér stað og vandamálum sem við var að etja í veglausu fjallalandi
með rysjótta veðráttu sem mjög oft setti strik í reikninginn. Frásögnin er
lipur og lífleg og bókin skemmtileg aflestrar og ber þess merki að menn og
málefni eru höfundi í fersku minni. Áhugi hans á viðfangsefninu skm 1
gegn og aðdáun hans á framsýni, vandvirkni og fagmennsku forystu-
manna leynir sér ekki enda kemur það skýrt fram að markmið þeirra var
að skila traustu og forsvaranlegu verki í hendur fslendinga og stuðla með
því að tæknilegum framförum í landinu. Stjórnvöld höfðu gengið út fra
því að aðeins byggð svæði yrðu mæld og kortlögð, en fyrir tilstilli Nor
lunds var fallist á að öræfin yrðu líka mæld og kortlögð en í minni m®Ú
kvarða.
Tæknilegri hlið viðfangsefnisins eru einnig gerð skil og tæknilegurn
framförum í mælingum og kortlagningu á meðan á verkinu stóð er lýst
og munar þar mest um tilkomu loftmynda á fjórða áratugnum, sem
mjög kortlagningu hálendisins. Ef til vill veitist almennum lesendum erfitt
að átta sig á lýsingunum, en skýringar á tæknilegum orðum og hugtök
um eru í viðauka og myndir og kort eru mikil hjálp. Þó að þessum taekm
legu hlutum sé sleppt stendur frásögnin af viðfangsefninu almennt fyrir
sínu og segir sögu sem vert er að gefa gaum.
Hinum ýmsu tegundum korta, sem voru afrakstur mælinganna, eru
gerð rækileg skil bæði í texta, á kortum sem sýna númer og blaðskiptmS11
og í listum í viðauka þar sem öll útgefin kort dönsku landmælinganna
eru tíunduð. Þar er einnig listi yfir óútgefnar sérmælingar og teikningar
af bæjum, þéttbýlissvæðum og þorpum á Suður- og Vesturlandi, flest1
mælikvarðanum 1:10 000. Frumgögnin eru til í kortasafni LandmaelinSa
fslands og væri það vissulega ómaksins vert fyrir þá sem fást við bygg^3
sögu að kanna hvort hér séu á ferðinni forvitnilegar heimildir frá fyrstu
tugum þessarar aldar.
Með mælingunum var búið að koma upp nýju þríhyrninganeti, köllu
Reykjavíkurkerfið, mun traustara og þéttriðnara en hinu gamla frá UPP
hafi 19. aldar. Það var búið að endurreisa gamlar mælingavörður frá rý
mælingum og reisa nýjar svo að komið var traust net mælipunkta um a
land.
Starfi Dananna var þó ekki lokið með þessu. Netið dugði að mati þeir^a
ekki til að vera liður í þríhyrninganeti milli Ameríku og Evrópu og ‘
aeg8Íari yfirstjórnar Atlantshafsbandalagsins var ráðist í nýjar þríhyrn