Ný saga - 01.01.2001, Blaðsíða 42

Átakaárið 1968
Stúlka sem var
í hópnum fyrir
framan hann
tók milli fóta
honum og
handiék karl-
mennsku hans
góða stund án
þess hann
kæmi vörnum
við
regluyfirvöld alltaf ferðinni varðandi skipulag
löggæslu þegar erlendir aðilar eiga hlut að
máli. Ég var á mótorhjóli við mót Hringbraut-
ar og Njarðargötu og sá því úr nokkurri fjar-
lægð þegar hópurinn komst að skólanum. Ég
fór þegar á vettvang því að ég sá að fáir lög-
reglumenn voru á staðnum. Þarna brutust út
harðvítug átök þegar gefin hafði verið skipun
um að ryðja svæðið en flestir úr hópnum neit-
uðu að yfirgefa svæðið. Ekki man ég í dag ná-
kvæmlega hvernig hlutirnir gerðust þarna á
tröppum Háskólans enda gekk talsvert á.
Kylfum var beitt og slösuðust nokkrir við
það, einnig meiddust einhverjir við það að
detta í tröppunum. Ég fór fljótt af staðnum á
mína fyrri varðstöðu og sá því ekki hvað
gerðist síðustu mínúturnar á tröppum skól-
ans. Ef til vill hefði mátt komast hjá þessum
átökum með meiri löggæslu en taka verður
tillit til þess að mikill hiti var í göngumönnum
og eins og oft áður beindist öll reiðin að lög-
reglunni.
Þorláksmessuslagurinn
Á Þorláksmessu urðu átökin vegna þess að
Fylkingunni hafði verið synjað um leyfi til að
ganga upp Bankastræti og Laugaveg. Þessu
vildu hún ekki una og reyndi í trássi við neit-
un yfirvalda að ganga fyrirhugaða leið. Mikill
viðbúnaður var af hálfu lögreglunnar vegna
þessa máls en það lá í loftinu að neitun lög-
reglu við göngunni yrði virt að vettugi. Þar
sem mjög margir eru ævinlega á vakt á Þor-
láksmessu gekk nokkuð greiðlega að hóa
saman fjölmennu liði lögreglumanna. Ég
starfaði á þessum tíma í Umferðardeild lög-
reglunnar og vorum við hafðir í biðstöðu bak
við Stjórnarráðið og vorum ekki kallaðir til
fyrr en gangan var komin neðst í Bankastræt-
ið. Aðgerðir gengu út á það að meina göngu-
mönnum að ganga upp götuna. Það var gert
þannig að lögreglumenn stóðu hlið við hlið og
kræktu saman handleggjum og girtu þannig
fyrir leiðina upp götuna. Þetta var vægast sagt
mjög óþægileg aðstaða sem menn voru þarna
í því ekki mátti sleppa tökum og nær ómögu-
legt að verjast höggum og öðrum pústrum
sem menn urðu fyrir í hita leiksins. Eins og
venja er á Þorláksmessu var talsverður mann-
fjöldi á Laugavegi og í miðborginni og dreif
fólk að þegar átökin hófust. Ekki varð þessi
fólksfjöldi til að létta okkur störfin og læddist
að manni sá grunur að ýmsir æringjar úr
hópnum hafi notað tækifærið og lætt sér í hóp
göngumanna og ýtt á móti lögreglunni. í þess-
um átökuni urðu margir lögreglumenn fyrir
nokkrum meiðslum sérstaklega þeir sem voru
fastir í hinni mannlegu girðingu því þar eins
og áður sagði áttu menn erfitt með að verja
sig. Urðu menn fyrir höggum og spörkum,
einnig var hrækt á menn og sýnir það ef til vill
vel þá heift sem hljóp í göngumenn er á leið.
Eitthvað var um það að kylfur væru teknar
upp og gerðu það lögreglumenn sem ekki
voru fastir í röðinni. Reynt var að ógna með
kylfunum yfir mennina sem voru í röðinni og
á milli þeirra. I þessum atgangi gerðist það að
lögreglumaður fékk kylfuhögg í höfuðið en
hann hafði nokkru áður misst húfuna. Eitt-
hvað vankaðist hann við höggið og var að
vonum heldur óhress með atburðarásina.
Hann sagði síðan eftirá að nógu erfitt hefði
verið að verjast þeim sem sóttu framan að
honum þó ekki bættist við árás aftan frá og
það frá eigin félögum!
Ekki var reynsla allra lögreglumanna þó á
þennan neikvæða veg því ungur lögreglumað-
ur sem stóð fastur í röðinni varð fyrir því að
stúlka sem var í hópnum fyrir framan hann
tók milli fóta honum og handlék karl-
mennsku hans góða stund án þess hann kæmi
vörnum við. Ekki man ég í dag hvað þessi
átök stöðu lengi en að lokum leystist hópur-
inn upp og ró komst á.
Ég velti því ekki mikið fyrir mér á þessum
tíma hvers vegna öll þessi ólga var í þjóðfé-
laginu. Maður skaut sér ef til vill aftur fyrir
þessa hlutleysislínu sem varð að ráða öllu
starfi manns. Þegar frá leið þá reyndu menn
að sjá þetta á léttari nótunum eða eins og einn
lögreglumaður sagði einhverju sinni: „Hvað
er eiginlega að fólki það má ekki hundur reka
við svo einhver komi ekki til að mótmæla.“
Eitt situr þó enn í mér og hef ég talsvert velt
vöngum yfir að hversu háleitar sem þær hug-
sjónir voru sem Fylkingin hafði á þessum
tíma þá virtust þær ævinlega gleymast þegar
kom að viðskiptum við lögreglu. Ef til vill
voru skemmtanir fólks fábreyttari þá en nú.
40