Ný saga - 01.01.2001, Blaðsíða 57

Hvfldar er þörf
ar breytingar á ákvæðunum um hámarks-
vinnutíma ökumanna. Enginn ágreiningur
var um málið við lokaafgreiðslu og var það
samþykkt með 17 samhljóða atkvæðum í efri
deild og 21 samhljóða atkvæði í neðri deild.70
Með lögum nr. 46 frá 1980 um aðbúnað,
hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum var
lágmarkshvíldin aukin í 10 stundir samfellt á
sólarhring. Lögin voru afrakstur kjarasamn-
inga aðila almenna vinnumarkaðarins 1977
og yfirlýsingar sem ríkisstjórnin gaf í tengsl-
um við samningana í júní það ár. Lítil umræða
varð um hvíldartímamálið og enginn þing-
maður lýsti beinlínis yfir andstöðu við ákvæð-
ið um lágmarkshvíldina. Frumvarpið var sam-
þykkt á Alþingi með 40 atkvæðum gegn l.71
Með samningum sem aðilar vinnumarkað-
arins gerðu í framhaldi af samþykkt vinnu-
verndarlaganna 1980 var þó dregið nokkuð úr
gildi hvíldartímareglu laganna, þar sem samið
var um nánari útfærslu á fráviksheimildum
sem var að finna í lögunum og greiðslutilhög-
un, sem virkað gal hvetjandi fyrir þá sem voru
tilbúnir að fara á svig við lögin. Hér var að
nokkru byggt á fyrri samningum um sama
efni vegna fráviksheimilda í lögunum frá ár-
inu 1951.
Með kjarasamningum í lok árs 1996 og
byrjun árs 1997 var svo komið að aðilum
vinnumarkaðarins að semja um hvíldartíma-
málin að nýju og nú með það að markmiði að
innleiða helstu efnisreglur vinnutímatilskip-
unar Evrópusambandsins nr. 93/104 um
ákveðna þætti er varða skipulag vinnutíma.
Helstu ákvæði tilskipunarinnar varða rétt
starfsmanna til 11 klst. samfellds daglegs
hvfldartíma, 24 klst. samfellda vikulega hvíld
sem tengisl dagleguni hvíldartíma, hlé frá
störfum og 48 klst. hámarks vinnutíma á viku
að meðaltali. Þá er m.a. að finna reglur um
sérstaka vernd fyrir vaktavinnufólk og nætur-
vinnustarfsmenn.72 Samhliða samningunum
var bent á að nauðsynlegt væri að lögbinda
helstu reglur tilskipunarinnar til að stjórnvöld
gætu uppfyllt skyldur sínar varðandi fram-
kvæmd tilskipunarinnar og eftirlil með
henni.73
Árið 1997 var vinnuverndarlögunum frá
1980 breytt. Breytingarnar voru af tvennum
toga. Viðamiklar breylingar voru gerðar á X.
kafla laganna um vinnu barna og unglinga til
samræmis við tilskipun Evrópusambandsins
nr. 94/33 um sama efni. Megininntak breyt-
inganna var að vinna barna, 15 ára og yngri,
var almennt bönnuð, en þó heimiluð ákveðin
frávik. Þá var gert ráð fyrir sérstakri vernd
fyrir unglinga að 18 ára aldri. Við sama tæki-
færi var ákvæðinu um lágmarkshvíld breytt til
samræmis við vinnutímatilskipun Evrópu-
sambandsins og 11 stunda samfelld lágmarks-
hvíld lögbundin.
Á Alþingi 2000-2001 var svo lagt fram
stjórnarfrumvarp um breytingar á vinnu-
verndarlögunum. Megintilgangur frumvarps-
ins er að lögfesta öll helstu efnisatriði vinnu-
tímatilskipunar ESB, önnur en þau er varða
11 klst. lágmarkshvíldina. Þar ber hæst
ákvæði tilskipunarinnar um að vinnuvika
launafólks megi að jafnaði ekki vera lengri en
48 klst. að yfirvinnu meðtalinni. Ekki náðist
að afgreiða frumvarpið á þessu þingi.
ísland í dag - Er þá ekki allt í sóma?
Löggjöf um vinnutíma og hvfldartíma launa-
fólks á íslandi er í flestu sambærileg við það
sem best gerist í Evrópu. Þá eru fjölmörg
ákvæði í kjarasamningum sem treysta réttindi
launafólks enn frekar. Nú er 40 stunda vinnu-
vika lögbundin, launafólki er almennt tryggð
11 klst. samfelld hvíld á sólarhring og togara-
sjómönnum 12 stunda hvíld á sólarhring. Er
þá ekki allt í sómanum á íslenskum vinnu-
markaði?
Þrátt fyrir framangreindar reglur er vinnu-
tími á íslandi sá lengsti á Evrópska efnahags-
svæðinu, svo um munar. 1 nóvember 1999 var
meðalvinnutími karla á íslenskum vinnu-
markaði 50,7 stundir sem er svipað og verið
hefur undanfarin ár. Þetta þýðir að nokkur
fjöldi karla vann meira en þetta meðaltal gef-
ur til kynna og einhver hluti talsvert lengur.74
Tölurnar segja okkur jafnframt að þrátt fyrir
lög um 40 stunda vinnuviku vinnur þorri
karla á Islandi lengri vinnutíma. Þróunin hér
á landi er með öðrum hætti en víðast hvar
annars staðar í Evrópu, þar sem vinnutími
hefur um langt árabil verið að styttast.75
Það er álit þeirra sem gerst þekkja að veru-
leg brögð séu að því að vikið sé frá reglum um
Þrátt fyrir
framangreindar
regiur er vinnu-
tími á íslandi
sá lengsti á
Evrópska efna-
hagssvæðinu,
svo um munar.
í nóvember
1999 var meðal-
vinnutími karla
á íslenskum
vinnumarkaði
50,7 stundir
sem er svipað
og verið hefur
undanfarin ár
55