Birtingur - 01.01.1957, Qupperneq 20

Telur þú „Þorpið“ tilheyra einhverri sérstakri
skáldskaparstef nu ?
Ég er nú ekki vel að mér í bókmenntafræði.
Á síðustu árum hefur stundum verið talað
um „sósíalrealisma“ og verið hrós eða
skammaryrði eftir atvikum. Ég gæti bezt
trúað að sá stimpill hæfði ekki illa mínum
skáldskap.
Ertu viss um að „Þorpið“ sé Ijóð en ekki
óbundið mál?
Þetta er nú dálítið skrýtin spurning, nafni
minn. En .... nei, við skulum ekkert vera
að strika yfir hana. Látum hana bara
standa.
Og hvert er svarið?
Það, sem kallað er sál, er að vísu margbrotið
og óskilgreinanlegt fyrirbrigði. Meginþættir
þess eru þó að minni ætlan tveir: vitsmunir
og tilfinning. Þessar eigindir eru vissulega
með mörgum og mismunandi hætti.
Listamenn geta menn varla orðið nema þær
séu báðar mjög ríkar í eðli þeirra. Gáfu- og
afburðamenn á öðrum sviðum verða menn
ef til vill miklu fremur, ef annar þessara
tveggja þátta er sterkari en hinn. Ef
við fullyrðum að listamenn þurfi að vera
bæði gæddir töluverðum vitsmunum og
tilfinningasemi, ber og að hafa það í huga
að skammtar þessara gáfna eru vissulega
mismunandi hjá mönnum og ræður það
persónuleika þeirra og afrekum hvers á sínu
sviði. Snúum við okkur að rithöfundum,
hygg ég að tilfinningasemin — gef þessu
orði nokkuð víða merkingu — þurfi að vera
mun sterkari í eðli Ijóðskálda en
ályktimargáfan. Kveikur ljóðsins er söngur
hjartans, en það er hin kalda skynsemi,
sem gerir kvæðið að því sköpunarverki,
sem við köllum listaverk. Ég hef að vísu
ekki mikið fengizt við sagnagerð, eða
greinasmíð, en nóg til þess, að ég veit,
að slík verk verða til með allt öðrum
hætti en ljóð. Ég hef þess vegna aldrei verið
í neinum vafa um hvar á að skipa efni
„Þorpsins". Ég mun aldrei kalla það annað
en ljóð; hvað aðrir gera er auðvitað þeirra
einkamál. — Hitt er svo annað mál að
hérlendis eru menn mjög ruglaðir í ljóðkennd
sinni vegna rímhefðar okkar. Um það atriði
gæti ég ýmislegt sagt, en við sleppum því
nú. Ég hef ósköp vel getað skilið þá, sem lýst
hafa því yfir — bæði við mig einkalega og
á prenti — að „Þorpið“ sé ekki skáldskapur,
og ég hef stundum látið sannfærst af
rökum þeirra og fullyrðingum, — en að það
væri ekki ljóð, nei, um það vissi ég betur
en allir aðrir.
Hefur þú alltaf gefið bækur þínar út sjálfur?
Já, það má segja það. Forlagsnafn er þó á
annarri útgáfu „Þorpsins“ og er það ekki að
öllu leyti prentvilla. Heimskringla studdi að
útgáfu þeirrar bókar.
Var ekki ætlun þín upphaflega að gefa nú út
heildarsafn?
Jú, ég talaði utan að því við sjálfan mig og
einn eða tvo aðra útgefendur, að ég
mundi vilja gefa út þessar fimm bækur mínar
að nýju, rímkvæðin sér, síðan Þorpsljóðin
og loks Með örvalausum boga, og taka þar
með — líkt og Steinn gerir — óbirt
kvæði. Samanbundið hefði þetta orðið
þokkaleg bók að stærð. Upp úr þessu tali
kom nýja útgáfan af „Þorpinu". Hvað meira
verður veit ég ekki.
Hefurðu ekki þurft að binda þér töluverða
skuldabagga með þessari útgáfustarfsemi ?
O, jú. Þetta er f járfesting. Að vera ljóðskáld
á íslandi er dýrasti munaður sem hægt er
að leyfa sér, en ég er að öðru leyti
ráðdeildarmaður. Og ég hef aldrei þurft að
10