Birtingur - 01.01.1957, Blaðsíða 95

þegar hún hefur lifað ákveðinn tíma,
hvers vegna þetta orkukerfi hættir allt í
einu að starfa, er ennþá leyndardómur.
Lífsorkan virðist algjörlega háð frumu- og
líffærastarfsemi hvers einstaks líkama, og
hugmynd dr. Helga um, að hún geti yfirgefið
þennan líkama og flutzt í annan gerir ráð
fyrir, að hún eigi sér sjálfstæða tilvist,
en ekkert, sem er vísindalega vitað um lífið
(og er þá átt við þekkingu á lífsstarfsemi
einstakra lífvera) heimilar að draga þá
ályktun.
En snúum okkur nú að svefni og draumum-
Mörgum hefur fundizt draumvitundin
merkilegt rannsóknarefni og er dr. Helgi í
þeirra hópi. I draumvitundinni finnur hann
hvorki meira né minna en lykillinn að hinu
mikla sambandi, lífsambandinu milli
hnattanna. — Það sem gerist í draumi er
þetta: Annars vitund tekur sér bústað,
íleiðist (inducerast) í heila okkar og sjáum
við það sem hann sér — draumgjafinn.
Sofandi öðlumst við vitund annars og lifum
hans lífi. Að þetta er mögulegt og raunar
augljóst, segir dr. Helgi, skiljum við, þegar
við íhugum að lífið er „hleðsla“ eða
,,magnan“, sem streymir inn í lífveruna að
utan. Er hér um að ræða hið margumtalaða
og mikilvæga lífsstarfsíleiðingarlögmál.
Oftast er sambandið við verur á öðrum
jarðstjörnum, þó kemur fyrir, að
draumgjafinn er maður á þessum hnetti, en
það er sjaldgæfara. Dr. Helgi gerir grein
fyrir þessari uppgötvun í ritgerð, sem hann
kallar „Önnur uppgötvanasaga“ og er að
finna í þriðja hefti Nýals.
Það er rétt athugað hjá dr. Helga, að
draumvitundin er líkari vökuvitund en
ímyndun ( nema ef til vill hjá þeim, sem hafa
mjög lifandi ímyndunarafl og sjónminni).
En að um sé að ræða annars vitund og ekki
manns eigin, tel ég óheimilt að álykta af
því, að oft dreymir mann undarlega drauma
og sér furðulegar sýnir. Er það ekki gild
ástæða til að hlaupa með skýringuna yfir á
aðra hnetti og gera samstirninga okkar,
ef þeir eru til, ábyrga fyrir draumum okkar.
Hér er því miður ekki tími til að gera frá
heimspekilegu sjónarmiði samanburð á
vökuvitund og draumvitund (og á ég með
því við samanburð á ontológískri stöðu
vöku- og draumfyrirbæra yfirleitt), en
aðeins bent á, að frá vísindalegu sjónarmiði
er mjög erfitt að rannsaka
draumreynsluna, sökum þess, að hún er
algerlega einstaklingsbundin og lýsing
hennar byggist á minni dreymandans. Hún
en þess eðlis, að hún getur ekki verið
sameiginlegt hlutlægt rannsóknarefni.
Lögmál það, sem dr. Helgi nefnir stillilögmál
(the law of determinants), telur hann afar
mikilvægt við miðils- og draumarannsóknir.
Er það skoðun hans, að draumar okkar
ákvarðist mjög af því fólki, sem við
umgöngumst og því hugarfari, sem fólk
yfirleitt hefur til okkar. Það „stillir“ okkur
til sambands við ákveðinn draumgjafa,
góðan eða illan, þroskaðan eða vanþroskaðan
eftir hugarfari þess í okkar garð. Sömuleiðis
á miðilsfundum: Þar er það samstilling
fundarmanna, sem að miklu leyti ákveður
hverskonar samband næst. Ég tel vafalaust
að hér sé um mikilvæg sannindi að ræða,
sem sérstaklega á miðilsfundum ætti að
vera mögulegt að athuga á empírískan
hátt. —
Ég gat þess áðan, að dr. Helgi væri
siðferðispostuli engu síður en heimspekingur
og vísindamaður. Á bak við alla
heimsfræði hans liggur ákveðið siðfræðilegt
81