Birtingur - 01.01.1957, Blaðsíða 90

Birtingur - 01.01.1957, Blaðsíða 90
hafði tök á, í stað þess að leiða okkur strax beint inn í heimsfræði sína. En dr- Helgi kýs heldur að ræða þessi undirstöðulögmál í sérstökum ritgerðum, og er aðalgreinargerð fyrir þeim að finna í ritgerðum, sem bera heitin „Lífgeislan og magnan“ (í öðru hefti Nýals), „Stjörnulíffræði" og „Önnur uppgötvanasaga“ (í þriðja hefti). Inn á milli eru ritgerðir, sem ekki skipta höfuðmáli fyrir grundvallarkenninguna. Tel ég þetta stóran galla á riti, sem gerir skýlausa kröfu til að vera vísinda- og heimspekirit í víðtækustu merkingu. Dr. Helgi heldur því sem sé mjög fast og eindregið fram, að haijn hafi orðið fyrstur manna á þessari jarðstjömu til að upgötva áður óþekktar staðreyndir eða lögmál um heiminn, og sé heimsfræði sín eða heimspeki eðlileg afleiðing þessara lögmála. — Einn annmarka vil ég nefna þegar í stað, sem að vísu geta verið skiptar skoðanir um, hvort telja skuli annmarka, en það eru hinar siðfræðilegu hugmyndir, sem ekki eru skýrt aðgreindar frá því, sem höfundur telur vera grjótharðar staðreyndir. En það er nú almennt viðurkennt af heimspekingum, að ekki sé heimilt (rökfræðilega séð) að draga siðfræðilegar ályktanir af staðreyndum. Á hverju þetta byggist er allflókið mál og engan veginn augljóst, eins og marka má af því, að það er ekki fyrr en á átjándu öld, að skozki heimspekingurinn David Hume kemst að þessari niðurstöðu og staðfestir hana með fullum rökum. Þrátt fyrir þessa merkilegu uppgötvun Humes héldu margir áfram að fremja þessa villu í heimspekilegum efnum, nema einstaka afburða hugsuðir eins og t. d. Immanuel Kant, sem sannaði, að siðgæðislögmálið (sem hann svo kallaði) er óháð orsakalögmálum efnisheimsins, og byggist hið fyrrnefnda á frelsi viljans, sem gera verður ráð fyrir sem staðreynd, eigi hugtakið siðgæði að hafa nokkra merkingu. Því miður er hér ekki tækifæri til að útlista þetta nánar- — Segja má, að dr. Helgi sé siðferðispostuli engu síður en vísindamaður og heimspekingur. Tilgangur hans með kenningum sínum er ekki bundinn við að opna augu manna fyrir því, sem hann telur vera staðreyndir, og veita mönnum nýjan skilning á eðli heimsins og lífsins, heldur telur hann kenningar sínar og hafa siðfræðilegar afleiðingar, og sé með þeim lagður grundvöllur að því, sem hann kallar vísindalega lífernisfræði. Kveður svo rammt að þessu, að hann telur mannkynið glatað — meira að segja allt líf á þessum hnetti — nema það aðhyllist kenningar hans og fari að ráðum hans. Dr. Helgi gengur út frá því sem staðreynd, að óteljandi jarðstjörnur í geimnum séu byggðar lifandi verum á mismunandi þroskastigi. Þróunin er komin mismunandi langt á hinum ýmsu stjörnum, sumstaðar skemmra en hér á jörðu, annarsstaðar lengra, og sumstaðar álíka langt. Er hér um að ræða mismunandi stig fullkomnunar. Þetta er náttúrlega góð og gild tilgáta, enda sjálfsagt mörgum dottið hún í hug, en enginn séð nokkra möguleika til að sannprófa hana sökum feikna f jarlægðar, sem er stjarna milli. En dr. Helgi, sem er sannfærður um staðreynd lífsins á öðrum hnöttum, er líka sannfærður um, að samband sé milli lífsins í alheimi, ekki aðeins samband milli líftegundanna á hverri stjörnu þannig, að tegundirnar hafa allar þróazt af fyrstlingnum, heldur er um að ræða lífsamband milli hnattanna. Og maðurinn, 76
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124

x

Birtingur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Birtingur
https://timarit.is/publication/823

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.