Birtingur - 01.01.1957, Blaðsíða 93

leyti mikil framför, en í aðalatriði er þó
afturför. Mannlífið er þjáðara en apalífið,
mennirnir kveljast og kvelja svo miklu
meir en aparnir, framvindan hefir verið í
Vítisáttina, misklíð og slysni vaxandi. Og
þar sem svo fer fram, er stefnt til
glötunar. Hverfa fyrst hinar fullkomnustu
lífmyndir, þær sem erfiðast áttu með að
skapast; en þær lífmyndir magnast helst og
þola best, sem hæfastar eru til að lifa á
því að kvelja lífið úr öðrum eða spilla
lífi annara. (The survival of the fittest, in
a hell, means the survival of the fittest
for hell). En þó fer svo, að allt líf líður
undir lok á slíkum hnetti, eftir mjög
svívirðilega hnignunarsögu. Hinn magnandi
kraftur hverfur, eigi einungis frá hinum
lifandi verum á slíkum hnetti, heldur einnig
frá hinni líflausu náttúru. Framvinduna,
þar sem þannig er að hrapa, mætti kalla
devolution. Jafnvel efniseindirnar, ódeilin,
leysast sundur, en hinn losnandi kraftur
kemur ef til vill fram sem sú geislun, er
nefnd er radioaktivitet, og fundin ekki alls
fyrir löngu. Hjer á jörðu er að hrapa,
glötunarvegur er það, sem verið er á.
Lífskrafturinn er að minka á hnettinum,
toppur lífsins farinn að visna. Mun þetta
efni rætt verða nánar í ritgerð um framtíð
mannkynsins."
,, . . . eigi eimmgis hefir hvert ódeili áhrif á
allan heiminn, heldur einnig hver samögn
(molecule), hvert efnasamband, hver
líkami. Eigi aðeins hin mikla sól, stjórnandi
hnattahverfis vors, geislar áhrifum út
um allan heim, heldur má segja hið sama
um ihinn minnsta hnött sólhverfisins, og hina
minstu hræringu, sem í sólhverfinu á sjer
stað, hvort sem hún gerist í lifandi líkama
eða líflausum. Og vjer getum farið lengra
en Faraday, hinn mikli uppgötvuður
íleiðslurafmagnsins (electric induction),
virðist hafa gert. Vjer getum sagt, að
hverju þessi áhrif alls á allt miða. Hver
minsta hræring, sem verður í heiminum,
hver minnsta efniseind, leitast við að
framleiða sjálfa sig um allan heim, breyta
öllum heiminum í sig. Frá hverri veru,
hinni stærstu og margbrotnustu til hinnar
smæstu og einföldustu, stafa geislar, sem
miða að því að framleiða sjálfa þessa veru.“
Hér höfum við kjarnann í heimsfræði dr.
Helga, kenningu hans um uppruna, eðli og
tilgang heimsins og lífsins. Þetta er
tilgáta um það, hvernig skipulagi var komið
á dautt efnið í upphafi, og er þá gert ráð
fyrir, að einhverntíma hafi verið ringulreið
— kaos- Er hugmynd þessi komin úr grískri
heimspeki. 1 heimsmyndunarfræði sinni
gerir Platon ráð fyrir heimssmið, er komi
ákveðnu formi á hið formlausa efni. Er
þaðan og komin hugmyndin um efnið sem
ófullkomið, en það merkti hjá Platon fyrst
og fremst, að vit mannsins, hugur hans, gat
ekki náð tökum á því og skilið í innsta
eðli sínu. En meginhugmyndin hjá dr. Helga
í þessari heimsmyndunar- eða sköpunarsögu
er hugmyndin um lífgeislan, sem verundur
heimsins sendir frá sér og hann nær
tökum á efninu með. Hann ,,magnar“ efnið
þessari „geislan“, svo að það fer að haga
sér á skipulagsbundinn hátt. En tilgangur
verundar er að skapa líf úr dauðu efninu
með lífsorku sinni. Tilgátu sem þessa mætti
kalla frumspekilega, því hér eru notuð
hugtök, sem athugunarvísindin geta ekki
starfað með. Heimspekingar hafa einatt gert
ráð fyrir „æðstu veru“, sem sé
einhvernveginn utan við heiminn, en eigi
samt þátt í honum, hafi annaðhvort skapað
79