Birtingur - 01.01.1957, Page 74

fara skilyrðislaust eftir skoðun viðskiptavinanna. Við verðum að koma
þeim í skilning um að þarfir þeirra séu í samræmi við hugmyndir okkar.
Ef þeir gera til okkar kröfur, sem eru augsýnilega út í bláinn, verðum
við að reyna að skilja, hvað fyrír þeim vakir og fá þá til að fallast
á þá lausn, sem bezt er. Sjúklingi mundi áreiðanlega ekki detta í hug
að segja lækni sínum fyrir verkum, en því miður virðast arkitektar ekki
njóta sama trausts og læknar.
Við verður að taka á okkur ábyrgð og forystu, svo að við teljumst ekki
ósjálfstæðir handverksmenn. Hvorki viðskiptavinir né almenn
skoðanakönnun geta skorið úr því sem mestu varðar, en þegar bezt
lætur aðeins dæmt um það sem liggur í augum uppi.
Enn einn misskilning þarf að leiðrétta. Oft er sagt: „nútímamenn
leggja höfuðáherzlu á lífið sjálft, en ekki tæknina“, og því er haldið
fram að vígorð Le Corbusiers — „Húsið er vél til að búa í“ — sé orðið
úrelt. Jafnframt eru brautryðjendur hinnar nýju stefnu sakaðir um
einstrengingsleg og vélræn viðhorf, að þeir hefji tæknina til skýjanna,
en skeyti ekkert um mannleg verðmæti. Þar eð ég er sjálfur í hópi
þessara manna, hlýt ég að undrast, hvernig okkur hefur tekizt
að byggja á svo slæmri undirstöðu. í raun og veru hefur viðleitni okkar
beinzt að því að taka tæknina í þjónustu mannlegra verðmæta.
Fyrstu sýningu okkar (1923) valdi ég einkunnarorðin „List og tækni ný
eining“, og bar hún síður en svo vott um þröngsýn, vélræn viðhorf.
Okkur var ljóst að ekki reið síður á að fullnægja tilfinningalegum þörfum
en praktiskum. Þetta kemur skýrt fram bæði í ritum mínum og Le
Corbusiers.
En „fúnksjónalisminn" var rangtúlkaður af þeim, sem lögðu höfuðáherzlu
á hina vélrænu hlið hans. Auðvitað lögðum við mikið upp úr tækni
og vísindum, en markmið okkar var að tækni og vísindi þjónuðu
mannlífinu, ekki öfugt.
Vanhugsaðar nafngiftir eru oft villandi. Gott dæmi um það er heitið
„Alþjóðlegur stíll“. 1 fyrsta lagi er ekki um neinn fullskapaðan stíl að
ræða, í öðru lagi er orðið alþjóðlegur óviðeigandi, af því að stefna
okkar tekur einmitt sérstakt tillit til staðhátta og þjóðhátta án þess þó
að verða að væmnum „átthagastíl".
Það hefur einnig ruglað hugmyndir manna, að vissir menn úr okkar
hópi sviku köllun sína. Þeir gerðu sér vonir inn að geta aflað stefnu
okkar skjótra vinsælda með því að „lífga hana upp“ með
tízkufyrirbrigðum og stíleinkennum liðins tíma.
Jón Eiríksson þýddi.
60