Birtingur - 01.01.1957, Side 117

steinar, tindar, sker, vegir, lindir, tún, og öll
er náttúran kvik og með sál. Allt er vafið
samúð, djúp tilfinning þess að vera hluti
þessa alls, finna þetta allt í sjálfum sér og
sig í öllu þessu. Lindinni við veginn vorkennir
hann, og með kamrinum hefur hann djúpa
samúð, sem einmana er skilinn frá öðrum
húsum á Hala!
Ein minnisstæðasta ,,persóna“ bókarinnar er
hesturinn Jarpur og allur persónuleiki hans
uppteiknaður af mikilli nákvæmni:
,,Hann var alvarlegri en hinir hestarnir og
hafinn yfir hrekki og kenjar og mikillæti.
Hann var algerlega blátt áfram og hafði
engin prinsíp. Samt var hann forframaðastur
af öllum hestunum á Breiðabólstaðar-
bæjunum. Hann hafði vaðið öll vötn á milli
Djúpavogs og Reykjavíkur. . ..“.
Örlög hans og endalok verða mikil harmsaga.
— Flest dýr eiga sér vit, sem nær út fyrir
vit fólksins, kýr segja til veðurs og
hundar eru skyggnir. Og allt gefur þetta
„kvöldvökunum á Hala meiri dýpt“. —
Langur bálkur er um sauðkindur og svellin
í Steinaf jalli og það olympiade, sem það
var að ná þeim þaðan.
Sker sjávarins vekja torráðnar gátur og
spurnir í hug hans eins og allt annað, og
nöfn sumra eru full myrkurs og
voveifis. „Skuggi?“ Það verkaði á hann
„eins og skuggavera úr öðrum heimi“.
En tíðræddast verður honum um steina, og
hárfín er lýsing hans á glímunni við þann
ósýnilega stein, sem aldrei birtist honum, fyrr
en sól var komin í hádegisstað. Hann stóð
„í grjótskriðu uppi í Mosunum eins og
ljósbleik hulduvera, ólíkur öllum öðrum
steinum, einn sér, algerður einstæðingur. .“
„Ég vorkenndi honum“. — Sá grunur leikur
á, að sumir steinar séu hingað fluttir frá
Noregi og þeir fylla það skarð, sem skilur
fortíð frá nútíð, en þó vissi enginn um
uppruna þeirra með vissu, því að það var
margt dularfullt í Suðursveit".
Lýsing hans á klettunum í Steinaf jalli er
ógnþrungin eins og þeir sjálfir.. Þegar hann
„fór að geta keifað upp að þeim, þá var eins
og þeir lifnuðu við og þeirri vissu þyrmdi
yfir mig með ómótstæðilegum krafti, að þeir
væru fullir af ægilega stórbrotnu lífi. Ég
skildi ekki, hvers konar líf það var, en ég
fann, að það var líf, og þetta líf var svo
magnþrungið, að það dró úr mér mátt, þegar
ég horfði upp til þeirra“.
Lengi mætti enn skoða perlur þessarar
bókar, en nú skal staðar numið. „Yndisleg
bók“, segja sumir, að lestri hennar loknum.
„Til hvers skrifa menn svona bækur?“
spyrja aðrir.
Þ. Þ. hefur trúverðuglega orðið við þeirri
ósk heimspekingsins Thoreau, sem hann ber
fram við þá, er skrifa bækur — að þeir leggi
fram að veði sína eigin sál og persónu fyrir
sannleiksgildi þess, sem þeir rita. Svo er
enn í þessari bók Þórbergs, og gætu þau
orð Thoreaus, sem hér í upphafi er vitnað
til, vel staðið sem motto yfir flestum hans
bókum.
Fyrir mér er þetta hin orðskrúðslausa og
einlæga saga bernsku hans, sem viturlega
hefur verið geymd til þeirra ára, þegar
hringur lífsins er farinn að þrengjast og
bernskan stendur fyrir augum gamals
manns — aðeins í seilingarfjarlægð- Enga
bók hef ég lesið, þar sem ekstatisku
lifi hins vaknandi barnshugar er betur lýst, af
meiri innlifun, teprulausari einlægni og
dýpri nærfærni.
Suðursveit er alheimur þessarar sögu og
Hali miðdepill hans. Gátan, sem við er glímt,
99/