Birtingur - 01.12.1961, Blaðsíða 36

og hinum sígilda kveðskap gullaldarinnar.
Neopopularisminn gefur heiminum eitt-
hvert bezta skáld sem Spánn hefur nokk-
urn tíma átt: Federico Garcia Lorca. En
neopopularisminn opnaði einnig allar leið-
ir út í víðerni hreinnar ljóðlistar (poesía
pura) með því að tempra ofsa hinna
fyrstu byltingastefna. Lorca er óviðjafn-
anlegur snillingur í anda neopopularism-
ans. Margir reyndu að feta í fótspor hans,
en voru ekki verkefninu vaxnir og strönd-
uðu á rifi þessarar stefnu: hinum auð-
keypta „folklorisma“, sem var mörgum
efnilegum ungum skáldum fjötur um fót.
Federico Garcia LORCA (1898—1936)
þarf varla að kynna fyrir íslenzkum les-
endum. Hann var fæddur í Granada, var
lögfræðingur að menntun, en listhneigðin
var svo sterk í honum að hann lagði
gerva hönd á margt: skáld og leikritahöf-
undur, málari og teiknari, píanóleikari í
þjóðlegum stíl, hann ferðaðist um allan
Spán með leikhópinn „La Barraca", sem
hann stjórnaði sjálfur og átti drjúgan
þátt í endurreisn spanskrar leiklistar á
þessari öld. Hann var einnig snjall ræðu-
maður.
„Romancero Gitano“ (Dansljóð sígauna)
er áreiðanlega bezta ljóðabók gefin út á
Spáni á þessari öld. 1 henni — sé hún
vandlega lesin — er þegar að finna þann
leikræna anda sem átti eftir að birtast í
leikritum Lorcas. Þetta var þriðja Ijóða-
bók hans. Á undan voru komnar „Libro
de poemas“ (Ljóðabók, 1921) og „Can-
ciones“ (1927) (Söngvar). Aðeins í
fyrstu bókinni er keimur af J. R. Jiménez
og Ruben; í annarri bókinni er Lorca
þegar orðinn það þjóðskáld sem við
þekkjum. En í „Romancero Gitano“ rís
hann hæst, gnæfir óumdeilanlegur, ríkir
einvaldur á skáldahimninum. Fjórða bók-
in, „Poema del Cante Jondo“ (Ljóð um
Cante Jondo, 1931) geymir ilm af því
bezta í hreinni ljóðlist, og án þess að yf-
irgefa sinn þjóðlega tón (sem hann gerir
aldrei til hlítar) eru ljóðin í þessari bók
hlaðin stórkostlegum líkingum, tákn-
myndum, og hér virðist skáldið gjörnýta
möguleika hreinnar ljóðlistar (poesía
pura).
Á seinni árum orti Lorca einnig í anda
surrealismans: „Poeta en Nueva York“
(Skáld í New York, 1935), „Nina ahogada
en un pozo“ (Drukknuð í brunni), en um
leið reynir hann að skorða sig við hinn
klassiska bragarhátt „alejandrino", sbr.
Óður til Walt Whitman, óður til Salvador
Dalí, óður til hins heilaga altaris sakra-
ments, og kafli úr hinum óviðjafnanlega
„Llanto (Harmljóð) por Ignacio Sánchez
Mejías“, um nautabanann sem Alberti
orti einnig um.
Hrein ljóðlist (Poesía Pura)
Leysið sundur kvæðið,
sviptið það skrauti rímsins
bragarháttum, hrynjandi
og jafnvel hugmyndum.
Blásið orðin í vind
og ef eitthvað kynni ennþá að verða eftir
það
mun vera skáldskapur.
Hvað
gerir það til
þó að stjarnan
sé fjarlæg
og rósin
sundurtaett?
34 Birtingur