Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1983, Qupperneq 9

EIRÍKUR RÖGNVALDSSON
Sagnliðurinn í íslensku
1. Inngangur
1.1 Sagnliður í ensku
Frá upphafi generatífrar málfræði (sem vanalega er miðað við út-
komu bókar Chomskys, Syntactic Structures, 1957) hefur verið gert ráð
fyrir því að meginskipting enskra setninga væri í nafnlið (frumlag) og
sagnlið (sem innihéldi sögn, andlög hennar og suma forsetningar- eða
atviksliði).1 Sú skipting er þó sjaldnast rökstudd neitt að ráði, og sumir
hafa velt því fyrir sér hvort einhver ástæða sé til að ætla að sögn og
andlög myndi saman lið. Þannig ber t. d. Baker (1978:259-279) saman
tvenns konar stofnhlutagreiningu enskra setninga, þar sem önnur gerir
ráð fyrir sérstökum sagnlið (sjá (l)a), en hin telur bæði sögn og andlög
vera beina stofnhluta í setningunni (sjá (l)b):
(l)a
N1 S1
b S
Þótt próf Bakers gefi tæpast ótvíræða niðurstöðu,2 hallast hann
fremur að því að gera ráð fyrir sagnlið, en segir (1978:260):
The preference for the VP structure as opposed to the non-VP
structure can arguably be explained by the fact that the former is
much more in keeping with the traditional division of the English
sentence into a subject and a predicate.
1 Þessi skipting er vissulega ekki uppfinning generatífista; hana má rekja alla
leið til Platós (sbr. Kristján Árnason 1980:16). Reyndar hafa ekki allir generatíf-
istar talið rétt að gera ráð fyrir sérstökum sagnlið (sjá Höskuldur Þráinsson 1979:
323, 10. nmgr., og tilvísanir þar; og Haider 1982, sem telur að enginn S1 sé til í
þýsku).
2 Ég hef sýnt fram á annars staðar (Eiríkur Rögnvaldsson 1980:22-23) að sumt
af því sem Baker telur frekar styðja tilvist S1 er vafasamt og á a. m. k. tæpast við í
íslensku.