Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1983, Side 13

Sagnliðurinn í íslensku
11
sýni það að A og B myndi ekki saman setningarlið. Þetta er t. d. grund-
vallaratriði í nýrri kenningum Chomskys („a moved element must c-
command its trace“). Hér verður því athugað, hvernig gangi að stinga
einhverju inn í sagnliðinn.
2.2 Færsla inn í sagnlið
í (3)c felst að ummyndanir „lækki“ aldrei liði í hríslu (sbr. Schwartz
1972a:37, 1972b:215). Ef gert er ráð fyrir sagnlið þýðir þetta t. d. að
ekki mætti færa inn í hann frumlag í (5)a; hins vegar má færa frumlag
milli sagnar og andlags í (5)b, því að þar er engin lækkun:
Nú er greinilegt að frumlagið getur lent milli sagnar og andlags; það
gerist yfirleitt ef annar liður er fluttur fremst:
(6) a Ég sá Guðmund í gær
b í gær sá ég Guðmund
í (6)b væri að vísu hugsanlegt að segja að sögnin hafi færst út úr sagn-
liðnum og fram fyrir frumlagið, en ekki frumlagið inn í sagnliðinn. En
málið vandast þegar frumlagið lendir ekki næst á eftir sögninni, en þó
greinilega innan sagnliðarins (ef hann er til). Það getur gerst þegar beitt
er frestun óákveðins frumlags (um rök fyrir frestun og að hér sé um
frumlag að ræða sjá Eiríkur Rögnvaldsson 1982, 4.2; 1983).
(7) a [Ni Margir] [sí sögðu mér söguna]
b Það [si sögðu mér [Ni margir] söguna]
(8) a [Ni Einhver strákur] [s] gaf henni þessa bók]
b Það [Si gaf henni [N) einhver strákur] þessa bók]
Hér dugar ekki að segja að sögnin sé færð til vinstri, því að óbeina and-
lagið er líka vinstra megin við frumlagið. Ef einhver sagnliður er til,
hljóta bæði andlögin að vera innan hans; og fyrst frumlagið lendir á
milli þeirra hlýtur það að vera fært inn í sagnliðinn. Að þessu leyti yrði