Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1983, Page 60

58 Krístján Árnason
Hér er þriðja atkvæðið í líjsjögnuð látið ríma á móti áhersluatkvæðinu
Guð.
Síðasta atkvæði þríkvæðs orðs virðist oft eiga auðveldara með að
ríma eitt á móti einkvæðu orði heldur en tvö þau síðustu á móti tví-
kvæðu:
(3) Tóti með tærnar króknar
trítlar í ból 'Pra.msóknar
(Höfundur ókunnur)
í þessum vísuhelmingi verður að leggja óeðlilega þunga áherslu á sókn
og óeðlilega litla áherslu á Fram í Framsókn til að rétt hrynjandi náist
í línuna. („Skáldskapargildi" þessa vísuhelmings þarf þó ekki að vera
neitt minna en t. a. m. þess í (2)1. Slík spenna sem myndast milli talaðs
máls og rímaðs þarf ekki að vera til lýta!) Við sjáum hins vegar, að
þegar sóknar gengur í samband við tvíkvæðan fyrri lið gegnir öðru máli.
Sóknar í leijtursóknar á auðvelt með að ríma á móti tvíkvæðu orði:
(4) íhald við erjur jlóknar
iðrast nú leiftursóknar
(Höfundur enn ókunnur)
Hér myndast engin spenna í líkingu við það sem gerðist í (3).
Eins og við er að búast getur síðasta atkvæðið í höfðingjavald og tvö
síðustu atkvæðin í jorustusauður og drottningarinnar staðið í síðasta
risi vísuorðs: höjðingjavald getur rímað á móti t. a. m. tjald, forustu-
sauður á móti t. a. m. dauður og drottningarinnar á móti minnar. Hins
vegar er ótvírætt að Framsóknarmaður getur ekki rímað á móti
harmaður. Þetta sýnir glögglega að ar í Framsóknarmaður er mun
veikara en næsta atkvæði á eftir. Hinsvegar sýna dæmin hér að framan,
að þetta sama -ar getur rímað á móti par ef það lendir eklci fyrir framan
sterkt atkvæði eins og mað- i maður.
Við sjáum sem sé að bygging samsetningarliða getur haft áhrif á
hrynjandina. Þótt síðasta atkvæðið í Framsóknar geti tekið aukaáherslu
samkvæmt kerfi Jóhannesar L. L. verður það að láta í minni pokann,
ef svo má segja, fyrir fyrsta atkvæðinu í maður. Hægt er að hugsa sér
annars konar árekstur milli víxlhrynjandi og „baklægrar“ byggingar
samsetts orðs, þ. e. a. s. þegar fyrri liður samsetningar er einkvæður og