Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1983, Síða 127

Learning about -ari
125
ÚTDRÁTTUR
I þessari grein er sagt frá tilraun sem gerð var til að kanna vald barna á orðmyndunar-
viðskeytinu -ari í íslensku. Prófuð voru 3-6 ára börn og athugað í fyrsta lagi hvort
þau gætu fundið rétta sögn ef þeim var gefið nýtt (tilbúið) nafnorð (gerandnafn eða
tækisnafn) sem endaði á -ari. I öðru lagi var kannað hvort börnin gætu myndað nafnorð
(gerandnafn eða tækisnafn) af þekktum eða kunnuglegum sögnum. Öll börnin gátu
fundið réttar sagnir (nafnhætti) í flestum tilvikum þegar þeim voru gefin -an'-nafnorð
(sjá töflu nr. II). En þegar börnin áttu sjálf að mynda nafnorð af sögn, varð árangurinn
nokkuð misjafn eftir aldri en heildarniðurstöðurnar voru svipaðar og í samsvarandi prófi
sem lagt hefur verið fyrir enskumælandi börn (sjá Clark & Hecht 1982). Yngstu börnin
nota oft aðrar gerðir nafnorða en -ari-orð, en þau eldri nota oftast -ari-orð, fyrst í
annari merkingunni (oftast koma gerandnöfnin fyrst — sbr. töflu III) og síðar í báðum.
Niðurstöðurnar úr enska (eða bandaríska) og íslenska prófinu eru bornar saman með
sérstöku tilliti til þriggja þátta sem gætu haft áhrif. f fyrsta lagi gæti gerð prófsins sjálfs
haft áhrif. í öðru lagi gætu sérkenni hvors máls um sig valdið einhverju um þann mismun
sem fram kemur. í þriðja lagi gætu svo almenn lögmál um máltöku verið að verki.
Bent er á að með því að leggja próf af þessu tagi fyrir í mismunandi löndum (þ. e.
á mismunandi málsvæðum) ætti að vera hægt að gera sér grein fyrir því hverju hinir
mismunandi þættir valda um það sem er frábrugðið eða sambærilegt í niðurstöðunum
frá einu landi til annars.
Háskóla íslands,
Reykjavík
and
Instiíute of Child Development
University of Minnesota,
Minneapolis