Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1983, Síða 152

150
Þórólfur Þórlindsson
kemur í ljós að engin fylgni er milli málgreindar og ítarlegs málfars,
en slík fylgni er einmitt mikilvægur hornsteinn í kenningum Bern-
steins.
í stuttu máli: Niðurstöður þær sem birtar eru í Töflu II sýna að
kenningar Bernsteins standast ekki við íslenskar aðstæður. I»að er þó
rétt að kanna með nánari úrvinnslu hvort einhver þau tengsl sem
kenningar Bernsteins gera ráð fyrir milli stéttar, málfars og náms-
árangurs, kunni að leynast í gögnum okkar. Til þess að kanna þetta
nánar reyndum við fyrst að kanna hvort um víxlhrif vegna kynferðis
væri að ræða. Reiknuð var út fylgnin milli viðkomandi breyta fyrir
stúlkur og drengi sitt í hvoru lagi. Niðurstöður eru sýndar í Töflum
III og IV.
Töflur þessar sýna í aðalatriðum sömu niðurstöður og Tafla II. Þó
virðist vera um nokkur víxlhrif vegna kynferðis að ræða. Ef litið er
á samband ítarlegs málfars við félagslega stöðu foreldra, kemur í ljós
að neikvætt (r=—0.12) samband er milli ítarlegs málfars drengja og
félagslegrar stöðu föður — sambandið er þó ekki marktækt við 0.05-
markið. Engin marktæk fylgni er milli félagslegrar stöðu föður og ítar-
legs málfars fyrir stúlkur. Aftur á móti er jákvæð fylgni (r= 0.11)
milli ítarlegs málfars og félagslegrar stöðu móður hjá stúlkum — þessi
fylgni er þó ekki marktæk við 0.05-markið.
Ef Töflur III og IV eru athugaðar nánar, kemur í ljós að engin
fylgni er milli ítarlegs málfars og námsárangurs, að undanskildu sam-
bandi ítarlegs málfars og einkunnar í móðurmáli. En neikvætt samband
(r= — 0.13) er milli þessara tveggja breyta þegar drengir eru skoðaðir
út af fyrir sig. Enn sem fyrr er þó þessi fylgni ekki marktæk.
Þegar á heildina er litið, þá má segja að niðurstöður rannsóknarinn-
ar séu svipaðar þegar tillit er tekið til kynferðis. Þó að um sé að ræða
víxlhrif vegna kynferðis í nokkrum tilvikum, þá breyta þessi víxlhrif
engu um það að niðurstöðurnar styðja ekki kenningar Bernsteins.
Til þess að kanna nánar samband málfars við stétt, námsárangur
og greind var reiknuð sérstaklega fylgni hverrar málfarsbreytu um sig
við aðrar meginbreytur rannsóknarinnar. Niðurstöður þessara útreikn-
inga eru sýndar í Töflu V. Eins og sjá má á töflu þessari er stuðningur
við kenningar Bernsteins nánast enginn. Þar sem um er að ræða mark-
tæka fylgni er hún venjulega með andstæðu formerki við það sem
kenningar Bernsteins spá fyrir um. Eina undantekningin frá þessu
er sú að marktæk jákvæð fylgni er milli greindar og notkunar á hlið-