Vera - 01.12.1984, Blaðsíða 53

verra en gengur og gerist annars staöar á
^andinu, að öllum líkindum væru niöur-
stööurnar svipaðar hvar sem boriö væri
niður og því næsta víst, aö upplýsingar
þeirra geti komiö aö gagni annars staöar
en á Akureyri.
Þær upplýsingar koma engum á óvart
sem á annað borö hafa kynnt sér stööu
kynjanna á vinnumarkaöinum. Konur eru
upp til hópa ófaglærö láglaunastétt, sem
býr viö lítiö atvinnuöryggi en axla ábyrgö
og verk á heimilum sínum hver sem staöa
þeirra er utan þess. Verkaskipting kynj-
enna er hefðbundin bæði utan heimilis og
'nnan. Launamunurinn eykst meö aukinni
menntun. Atvinnuþátttaka kvenna í sam-
búð er háð möguleikum á dagvistun
barna. Og svona áfram fram eftir götun-
um. Enn einu sinni veröur Ijóst aö jafnrétti
kynjannaer aö miklu leyti komið undir póli-
tískum vilja, aö hiö margrómaöa frelsi ein-
staklingsins veröur ekki fyrir hendi fyrr en
Þeim eru búnar aðstæður til að njóta val-
kostanna, aö allt tal um jafna foreldra-
ébyrgö er innantómt hjal á meðan for-
eldrar standa svo ójafnt aö vígi sem sýnt
er.
Velt er upp skýringum á ójafnri stööu
kynjanna meö spurningum í lok hvers
kafla og iesandanum þannig gert aö gera
sjálfur upp hug sinn um túlkun niðurstaðn-
anna. Sem dæmi um slíkar spurningar tek
ég hér dæmi af síðasta kaflanum, þeim um
laun karla og kvenna: ,,Eru störf kvenna
metin ómerkari en störf karla? Hvers
vegna er hærra metið aö vinna viö sög en
við saumavél? Hvernig eru störf inni á
heimilunum metin þegar út í atvinnulífiö
kemur? Hvaða störf eru unnin á heimilun-
um?” Og: ,,Af hverju eykst launamunur
kynjanna meö aukinni menntun? Er þaö
vegna þess / aö konur hafa síöur manna-
forráö? / aö konur mennta sig til annarra
starfa en karlar? / konum sé vísvitandi
haldiö niðri? / vantreyst?” Slíkar spurning-
ar eru auövitaö upplagöur umræöugrund-
völlur hópa, sem taka sér fyrir hendur að
ræöa bókina saman.
Eg sé ekki ástæðu til aö tíunda nánar
efni bæklingsins, því er skýrt og skilmerki-
le9a komið fyrir og við getum vissulega
fagnaö því aö fá upp í hendurnar stað-
reyndir til aö reka ofan í hvern þann, sem
fullyrðir „aðþettasé nú allt ífinu lagi, þetta
meö jafnréttið.” Spurningin, hvernig nota
megi svona pésa verður mér ööru fremur
umhugsunarefni.
í fyrsta lagi sýnist mér aö „Jafnrétti eða
hvaö?” hljóti aö verða skyldulesning
hverjum þeim sem áhuga hefur og afskipti
af þjóðmálum. Efstir á þeim lista munu
vera alþingismenn, samningsaöilar vinnu-
markaðarins, forystumenn verkalýðsfé-
laga, forsjármenn fjölmiðla, sveitarstjórn-
armenn. Líklega ættu konurnar í landinu
þó aö vera efstar á listanum.
í ööru lagi hlýtur svona bæklingur aö
vera kærkominn þeim, sem kvarta undan
námsgagnaleysi í jafnréttismálum en sú
fyrirbára er oftast tínd til þegar minnt er á
tilveru laga sem kveöa á um aö „í skólum
og öörum mennta- og uppeldisstofnunum
skal veita fræðslu um jafnrétti kvenna og
karla.” (Jafnréttislög, 7. gr.) Þaö er auðvit-
að fásinna aö ekki sé til aragrúi efnis um
þessi mál heldur vantar aöeins aö flokka
þaö saman undir einn hatt og hafa til reiðu
á einum staö á bókasöfnum. Það er engu
meiri vandi aö útbúa heimildalista um jafn-
réttismál en til aö mynda um frönsku
stjórnarbyltinguna svo dæmi sé tekið af
vinsælu ritgeröarverkefni í einu fagi
grunnskólans. Handhæg bók á borð viö
„Jafnrétti eöa hvaö” ætti heima á slíkum
heimildalista og auövitað ætti hvert ein-
astaskólabókasafn í landinu aö hafa hann
í sínum fórum. Því er svo viö aö bæta aö
efni „Jafnréttis eöa hvaö” má nýta á ann-
an hátt en þegar jafnrétti kynjanna er tekið
fyrir sérstaklega. Alls staðar, þar sem
kennd er félagsfræði, má nota bókina sem
dæmi um aðferðir, margar spuminganna
eru upplögð ritgerðarverkefni, ekki aðeins
í félagsfræði heldur einnig í íslensku eða
öðrum tungumálum. Þar sem kennd er sú
stæröfræöi sem nýtist við fræöslu á lík-
indareikningi og uppsetningu taflanna, má
nota dæmi af bæklingnum, . . . jafnvel
teiknikennarar fyndu alveg ágæt „motiv”
handa nemendum sínum í þessum pésa!
Meö slíkum hætti yröi jafnrétti kynjanna
eölilegur og sjálfsagöur hlutur í náminu,
ekki sér-fyrirbæri aleitt á stundatöflunni.
Allt sem þarf er áhugasamur, frjór og rétt-
látur kennari og minnumst þess aö konur
eru nú einu sinni í meirihluta í kennara-
stétt!
í þriöja lagi er „Jafnrétti eöa hvað” til-
valið efni í leshring eöa málfundi félaga,
(t.d. kvenfélög stjórnmálaflokkanna!) Niö-
urstöður hans væru vel nothæfar í opin-
bera umræöu, segjum t.d. í útvarpi og
þætti mér t.d. mikill fengur í, ef þær Val-
geröur og Guörún fengju inni hjá Útvarpi
Akureyrar meö þátt, þar sem stjórnmála-
menn, segjum bæjarstjórnarfulltrúar Ak-
ureyrar veltu fyrir sér spurningunum í lok
kaflanna. Slík umræða myndi vekja at-
hygli langt út fyrir kjördæmi fulltrúanna og
vera jafn þörf ef ekki þarfari en margt ann-
aö sem rætt er um í útvarpi í sambærileg-
um þáttum.
Þannig getur á ýmsan hátt oröið fram-
hald á þeirri vinnu, sem lögð hefur veriö í
„Jafnrétti eöa hvaö”. Án framhalds af ein-
hverju tagi verður heldur enginn árangur
erfiöisins og þá kann að fara fyrir þessum
bæklingi eins og svo mörgu öðru efni, sem
lagt hefur veriö fram af konum, aö þaö lok-
ast inni ólesið og ómetið, rétt eins og það
skipti ekki máli í samfélaginu. Ég tek undir
meö „Jafnrétti eöa hvaö” þar sem stend-
ur: „Niðurstöður könnunarinnar sýna að
nauðsynlegt er aö stjórnvöld taki miö af
þörfum fjölskyldunnar og breyttri þjóöfé-
lagsstöðu kvenna. Það þarf að móta raun-
hæfa stefnu í jafnréttis málum kynjanna
og fjölskyldupólitík. Það er t.d. hægt aö
gera meö sveigjanlegum vinnutíma, sam-
felldum skóladegi, lengra fæðingarorlofi
og fleiri dagvistum. Börnin eru framtíð
samfélagsins og samfélagið hlýtur þess
vegna að vera ábyrgt ásamt foreldrum fyrir
heilbrigði þeirra og þroskamöguleikum.”
Efni á borð við „Jafnrétti eða hvað?”
getur legið til grundvallar í slíkri stefnumót-
un og ég þykist vita að konur á Akureyri
muni ekki hika viö aö nota þaö til aö láta
reyna á raunverulegan vilja ráöamanna
þar. Óskandi væri aö sem f lestar jafnréttis-
nefndir sveitarfélaganna heföu sambæri-
leg plögg í höndunum — eöa, sé slíkt efni
fyrir hendi nú þegar, aö þær beiti því af
festu i baráttunni fyrir bættri aöstööu og
kjörum kvenna. Þá hætti e.t.v. aö heyrast
oröiö „humbúkk” í umræöunni um ójöfn
kjör kvenna og karla!
Jafnrétti eöa hvaö er unnið í Prent-
smiöju Björns Jónssonar og er ekkert um
aö kvarta við þá.
Ms