Vera - 01.06.2000, Qupperneq 60

U N G II
Q L
-Q-8-
Þjónusta um getnaðarvarnir fyrir
ungt fólk. Tegund þjónustu.
Upplýsingar um kynlíf, kynsjúkdóma,
getnaðarvarnir og barneignir
86- -92%
Rannsóknir á kynsjúkdómum 85%
Þungunarpróf 79%
Lyfseðil á pilluna 62%
Neyðargetnaðarvörn 50%
Þau sem vildu hafa þjónustuna í sérhús-
næði voru flest frá Reykjavík. Þau vildu
hafa slíka móttöku opna síðdegis eða að
kvöldi til og þar ætti einkum að starfa ungt
fólk, sálfræðingar og félagsráðgjafar. Þau
sem vildu fremur hafa móttökuna á heilsu-
gæslustöðvum völdu frekar hefðbundinn
opnunartíma, frá 9-16, og þar ættu aðal-
lega að starfa hjúkrunarfræðingar, læknar
og félagsráðgjafar. Þarna koma fram við-
horf um að heilsugæslan haldi sig við svip-
að form og áður, en þjónusta í sérhúsnæði
er greinilega meira miðuð við sérþarfir
ungs fólks.
Hvers konar þjónustu vill ungt fólk?
Það hefur oft verið litið svo á að hraði í
þjónustu skili miklum afköstum, en spurn-
ing er hins vegar um gæði þeirrar þjón-
ustu. Það kemur fram í þessari rannsókn að
97% ungs fólks lögðu áherslu á að fá næg-
an tíma til að ræða málin. Auk þess lögðu
92% áherslu á þægilegan opnunartíma og
57% vildu geta gengið inn af götunni án
þess að þurfa að panta tíma fyrirfram. Oft
er það svo hjá ungu fólki að það getur
reynst erfitt að fá frí í skólanum til að ná
sér í getnaðarvörn hjá lækni eða til að fá
greiningu á kynsjúkdómi, þar sem yfirleitt
gilda strangar reglur um fjarvistir í fram-
haldsskólum. Eins er það iðulega svo að
ungt fólk gerir ekki ráðstafanir fram í tím-
ann og á erfitt með að panta tíma hjá lækni
með löngum fyrirvara.
Þjónusta um getnaðarvarnir.
Sérþarfir ungs fólks
Virðing 99%
Virk hlustun 99%
Skilningur 99%
Trúnaður 88%
Oóður tími til að ræða málin 97%
Þægilegur opnunartími 92%
Móttakan nálægt þeim 81%
Enginn kostnaður 63%
Þurfa ekki að panta tíma 57%
Ólíklegt að hitta foreldra 49%
Það vekur athygli þegar rætt er við hópa af
ungu fólki að heyra um það virðingarleysi
sem þau upplifa í samfélaginu. Það birtist í
ýmsum myndum, eins og að ekkert mark
sé tekið á hugmyndum þeirra og að þetta
tilverustig þeirra, unglingsárin, sé ekki við-
urkennt í samfélaginu. Rannsóknin sýndi
að það er ungu fólki mjög mikils virði að
þeim sé sýnd virðing, skilningur og að
hlustað sé á þau þannig að þeim geti liðið
vel á meðan á viðtali um getnaðarvörn
stendur og þau þori að spyrja spurninga.
Hluti af góðri upplifun felst í umhverfinu
og hvernig starfsfólkið kemur fram. Það
voru 99% sem lögðu áherslu á vingjarn-
lega og alúðlega framkomu og 88% að
umhverfið væri notalegt.
A móttöku um getnaðarvarnir vildi
meirihluti (86-92%) ungs fólks geta rætt
um kynlíf, kynsjúkdóma, getnaðarvarnir
og barneignir. Um 85% vildi eiga kost á
því að fá greiningu á kynsjúkdómum, um
80% vill geta fengið þungunarpróf fram-
kvæmt á staðnum og 62% geta fengið pill-
una. Aðeins um helmingur vildi geta feng-
ið neyðargetnaðarvörn, sem endurspeglast
í því að 65% vissi ekki hvað neyðargetnað-
arvörn væri. Það vekur athygli að aðeins
um 45% vildi geta fengið smokka án end-
urgjalds á slíkri móttöku en það er and-
stætt reynslu ráðgjafa Fræðslusamtaka um
kynlíf og barneignir í Hinu húsinu.
Hver hvetur ungt fólk til að nota þjón-
ustu um getnaðarvarnir?
I ljós hefur komið í erlendum rann-
sóknum að ungt fólk leitar seint til fagfólks
til að fá fræðslu og ráðgjöf um öruggar
getnaðarvarnir. Þetta tímabil sem líður er
iðulega í kringum eitt ár, jafnvel lengur.
Spurning er hvað hvetur ungt fólk til að
leita eftir slíkri þjónustu. I Hinu húsinu
hefur komið í ljós að þangað leita aðallega
ungar stúlkur þegar neyðin er stærst, þ.e.
þegar engin getnaðarvörn er notuð eða
hún bregst og ótti er um þungun. Sam-
kvæmt rannsókninni voru það einkum
vinkonur (14%), móðir (13%) eða kærasti
(11 %) sem hvöttu ungt fólk til að leita eft-
ir þjónustu. Hins vegar voru aðeins tæp 2%
sem sögðust hafa fengið hvatningu frá föð-
ur. Einnig kom í Ijós að af þeim sem höfðu
nýtt sér þjónustu um getnaðarvarnir liöfðu
61% farið einn/ein til læknis, 20% með
foreldri, 11% með vini eða vinkonu, um
7% með kærasta eða kærustu og tæplega
2% farið með öðrum. I rannsókninni kom
í ljós að 7 1 % vildu geta komið á móttök-
una með öðrum. Þetta hlutfall er hærra
meðal stúlkna (73,5%) en stráka (60%).
Það er reynsla ráðgjafa FKB í Hinu húsinu
að þangað koma ungar stúlkur mun oftar í
fylgd með vinkonum sínum.
Hvað er til ráða?
Það er brýnt framtíðarverkefni í íslensku
heilbrigðiskerfi að byggja upp þjónustu
fyrir ungt fólk um fræðslu og ráðgjöf varð-
andi getnaðarvarnir og um kynlíf og barn-
eignir. Þróa þarf móttöku bæði innan og
utan veggja heilsugæslunnar sem tekur
mið af sérþörfum ungs fólks. Ungt fólk
þarf að hafa val um þjónustu. Það hentar
ekki öllum að leita á þá heilsugæslustöð
sem foreldrarnir nota. Eins er það mikil-
vægur þáttur að þjónustan sé innan veggja
þeirrar stofnunar þar sem unga fólkið dvel-
ur yfir daginn, þ.e. í framhaldsskólum. Það
er mikilsverð leið til þess að auðvelda því
aðgang að þjónustunni.
60 • VERA