Vera - 01.04.2003, Blaðsíða 11

4
Hvort líturðu á þig sem femínista eða pro-femínista?
Ja, hver er munurinn á því? Ég er femínisti í þeim skilningi að ég
tel að konur eigi að njóta sömu tækifæra og sömu virðingar og
karlar. I þau 30 ár sem ég hef verið kennari hef ég kappkostað að
umgangast nemendur, hvort sem þau eru karlar eða konur, af
virðingu. Ég tel það sérstakt virðingarleysi gagnvart konum í
stjórnmálafræði að láta sem þeirra kyn sé ekki til. Maður þarf að
temja sér fordómaleysi en það gerist ekki af sjálfu sér. Ég hef
alltaf verið ákaflega forvitinn um kenningar, ætli það hafi ekki
skipt mestu um það að ég hef kynnt mér femínisma og reynt að
beita honum í mínum fræðum. Ég er þó ekki fæddur kvenfrelsis-
sinni. Ef þú ferð um 10 ár aftur í tímann í mínum skrifum þá er lík-
lega ekki fjallað mikið um konur þar.
Hverjir eru jákvæðustu straumarnir í femínisma í dag?
femínismi er ótrúlega frjó kenning en hann hefur ríka tilhneig-
'tgu til þess að vera sjálfhverfur. Jákvæðustu straumarnir ífemín-
'sma í stjórnmálafræði eru kenningar sem tengja saman umjöll-
un um stöðu kvenna og almenna umfjöllun um stjórnmál, spurn-
lnguna um vald. Hvernig valdið er og hvernig það eigi að vera og
sjónarhorn femínisma notað til að skapa heildarmynd. Ég tel það
frjótt að skoða kvennahreyfingar, skoða stöðu kvenna og valdið í
h’mans rás. Þá sér maður hvaða þættir hafa áhrif á stöðu kvenna
°g getur reynt að hamla gegn því sem heldur konum niðri og
virkjað jákvæðu þættina.
Eru karlar að komast inn á heimilið á meðan glerþakið bíð-
ur kvenna á vinnustaðnum?
Já. Áður fyrr vildu konur kannski varðveita ákveðin störf innan
heimilisins en ég held að það sé lítil fyrirstaða í dag ef karlmaður
viH elda mat, þvo eða sjá um börnin sín, konur meina þeim það
sjaldnast. Hins vegar njóta konur sjaldan sannmælis á vinnu-
markaði.
Hvar þarf helst að taka til hendinni?
Meginbaráttumálið finnst mér vera launamisréttið á vinnumark-
aðinum. Leiðrétting á því er ekki sérstakt hagsmunamál kvenna
heldur er það hagsmunamál þeirra sem vilja að við lifum í siðuðu
samfélagi. Vinnumarkaðurinn er valdakerfi. Á (slandi ríkir karl
veldi og það er ansi nakið því það stýrist mikið af geðþótta-
Finnst þár halla á karlmenn á einhvern hátt í þjóðfélaginu?
Nei, ekki á þann hátt að í gangi sé kerfi sem hallar á karlmenn. En
þó má segja að karlmönnun sé þröngur stakkur skorinn. Ég hygg
að konur lifi miklu fjölbreyttara og meira gefandi lífi en karlar.
Með því á ég við að karlmenn, sérstaklega á íslandi, skilgreina sig
allt of mikið útfrá verkum sínum.
Mér þykja konur almennt séð hafa meiri skilning á inntaki til-
verunnar. Við erum ekki bara hér til að lifa í einhverjum ytri veru-
leika, heldur líka til þess að reyna að þroska okkur sem manneskj-
ur, tengjast þeim sem eru í kringum okkur og sýna af okkur góð-
vild. Ég held að karlar missi ákaflega oft sjónar á þessu og því
reynist þeim margir hlutir erfiðir. Þegar áföll dynja yfir þá bjarga
ekki launaseðillinn, jeppinn eða starfsframinn. Þá bjargar ekkert
annað en fjölskyldan, vinirnir og það net sem við erum hluti af.
Konur eru ræktunarsamari um mannleg gildi og mannleg sam-
bönd. Nú er ég ekki að mæla á móti því að fólk standi sig í starfi,
ég tel að fólk eigi að hafa metnað fyrir því sem það gerir, en þetta
verður að haldast í hendur.
Af hverju heldurðu að konur séu ræktunarsamari?
Ætli þeirra hlutverk bjóði ekki upp á meira. Þær hafa náttúrulega
líka verið settar í ákveðin hlutverk; að eignast börn og sinna
heimilinu. Þetta stendur á mjög ríkum arfi. Það er t.d. mjög at-
hyglisvert hvernig konur fóru að því að halda saman í kvenfélög-
um og kvenréttindafélögum í gegnum kalda stríðið. Á meðan
logaði karlaheimurinn í átökum um utanríkismál og deilum um
Nató, deilum sem klufu þjóðina í fylkingar. í Kvenréttindafélag-
inu voru konurnar t.d. allan tímann með kvótakerfi til að varð-
veita jafnvægið þannig að allir stjórnmálaflokkar ættu hlut I
stjórninni. Þeirra pólitíska og félagslega samstaða kom í gegn
mörgum góðum málum.
Heldurðu að ræktarsemin taki við af græðginni þegar
karlar koma meira inn á heimilin?
Já, ég held það. Ég held að það sé að gerast að talsverðu leyti og
muni þróast í þá átt, einfaldlega vegna þess að þetta er skemmti-
legt. Það er ekki fórn að sinna börnum og heimili og veita fjöl-
skyldu sinni forgang I lífinu, því lífið er miklu áhugaverðara í tví-
vídd heldur en í einvidd. Mér sýnist almennt í þjóðfélaginu, sér-
staklega meðal ungs fólks, meiri áhersla á siðferðilegar spurning-
þegar áföll dynja yfir þá bjarga ekki launaseðillinn, jeppinn eða starfsframinn. þá
BJARGáR ekkert annað en fjölskyldan, vinirnir og það net sem við erum hluti af. konur
ERU RÆKTUNARSAMARI UM MANNLEG GILDI OG MANNLEG SAMBÖND
akvörðunum. Kerfið stjórnast ekki af reglum sem eru körlunum í
hag heldur byggir karlveldið hér á kunningsskap og geðþótta-
ákvörðunum.
Jafnréttislögin bjóða upp á ýmsa möguleika en hið opinbera
Verður að fylgja þeim eftir. Líta má til þess hvernig tekið er á sam-
keppnismálum. Ef samkeppnislög eru brotin þá grípur Sam-
keppnisstofnun inn í, eins og gerst hefur hjá olíufélögunum og
fleiri aðilum. Við þurfum að meðhöndla þetta á sama hátt í jafn-
rettislögunum, það er ekki nóg að hafa lög heldur þarf að vera
virk eftirlitsskylda af hálfu hins opinbera til að fylgjast með
hvernig að framkvæmd þeirra er staðið. Við eigum bara að með-
höndla þetta eins og annað sem varðar leikreglur í þjóðfélaginu.
hlúna er þörfin og tækifærin til að vinna í því.
ar en áður var um það hvað gefi lífinu gildi. Það tengist því
kannski að ungt fólk í dag lifir flóknara lífi en áður tíðkaðist því
það á meira val. Meira val um vinnu sína, nám og hvar það viil
búa.
Þetta er eins og galdurinn við ástina. Eins og Bítlarnir sögðu:
„The love you take is equal to the love you make." Gagnkvæm
virðing og ræktunarsemi skiptir öllu máli og forgangsröðun
verður að vera í lagi. Þetta er gagnkvæmni þar sem andstæður
milli einstaklinga eru ekki til staðar. ( siðuðu þjóðfélagi takast
hagsmunir heildarinnar og hagsmunir einstaklingsins ekki á,
heldur er það gagnkvæmnin sem ræður ríkjum. Þar er í senn gert
það sem rétt er og það sem er gott fyrir einstaklingana.
vera / karlveran / 2. tbl. / 2003 / 11