Vera - 01.04.2003, Blaðsíða 40

4»
Þorgerður er fædd og uppalin í Reykja-
vík þó að hún hafi ákveðið af ævin-
týraþrá að ganga í menntaskóla á Isa-
firði. En hvernig var það á þínu heim-
ili? Höfðu foreldrar þínir áhuga á jafn-
réttismálum?
„Mamma mín, Jenný Sigfúsdóttir,
var útivinnandi og hefur alltaf verið
mjög sjálfstæð. Stjúpi minn, Jóhannes
Einarsson, hafði fremur hefðbundnar
skoðanir, þó að það hafi verið sjálfsagt
að mamma ynni úti. Ég er alin upp í
Vogahverfinu og ég man að í mínum
kunningjahópi var þetta fremur sjald-
gæft í kringum 1970. Flestar mínar
vinkonur áttu heimavinnandi mömmu
en mín mamma rak fyrirtæki og það
var alltaf mikið athafnabrölt á henni.
Ég er því alin upp við það að konur
geti það sem þær ætla sér og það er
ekki slæmt veganesti.“
Hugfangin af félagsfræði
Þú lýkur menntaskóla en hvenær
fórstu að mynda þér skoðanir á því
sem þú ætlaðir að læra? Hvað þú ætl-
aðir að verða þegar þú yrðir stór?
„Ég hélt að ég ætlaði að verða sál-
fræðingur og las sálfræði heilan vetur
við háskólann í Gautaborg, en svo las ég
einn skyldukúrs í félagsfræði og ég fest-
ist þar. Það heillaði mig svo óskaplega
að koma auga á samfélagið í manninum
og manninn í samfélaginu. Ekki bara
skoða einstaldinginn heldur gera mér
grein fyrir þeim öflum sem stýra okkur
án þess að við sjáum það. Allt það sem
maður festir ekki hendur á. Mér fannst
sálfræðin skemmtileg en með því að
velja félagsfræðina var ég að velja leið
sem var passlega óræð og hafði passlega
mikla sköpun í sér. Það átti mikið betur
við mig og ég varð hreinlega hugfangin
af félagsfræði," segir Þorgerður og
ljómar eins og sólin. „Ég varð uppnum-
in og hef verið síðan. Ég er félagsfræð-
ingur í húð og hár!“
Varstu fljót að finna hinn kynjafræði-
lega flöt sem þú einbeittir þér að síðar?
ÞAÐ ER MJÖG MIKILVÆGT AÐ FINNA
HINAR RAUNVERULEGU HINDRANIR í
STAÐ ÞESS AÐ BÍÐA BARA OG VONA.
AÐ SKÝRA HVERS VEGNA AÐ UM LEIÐ
OG FORMLEGT JAFNRÉTTI NÆST Á
EINU ÞREPI ÞÁ BIRTIST ÞAÐ Á NÆSTA
ÞREPI í EINHVERJU ÖÐRU FORMI
„Já, alveg um leið. Um leið og ég fór
í háskóla man ég varla eftir einni ein-
ustu ritgerð sem ég gerði án þess að hafa
þar kynjasjónarmið að leiðarljósi. Jafn-
réttis- og kynjapælingar hafa fylgt mér
alveg frá byrjun. Fyrsta ritgerðin sem ég
las í sálfræðinni var t.a.m. um kynhlut-
verk en þá var umræða um kynhlutverk
í hámarki. Svo þegar ég kom yfir í fé-
lagsfræðina var ég að verða pólitískt
meðvituð, það spilaði líka inn í.“
Þú segir pólitískt meðvituð. Hefurðu
einhvern tíma tekið þátt í flokksstarfi?
„Nei, aldrei. En ég hef gjarnan verið
þátttakandi í einhvers konar grasrótar-
starfi. Úti var ég í umhverfishreyfmgu
gegn kjarnorku og það má segja að ég
hafi verið eins máls manneskja í aktív-
isma. Ég var fulltrúi námsmanna í
Gautaborg í SÍNE og síðan fór ég í
stjórn SÍNE. Það er mikið að gerast í
hjartanu og höfðinu á manni þegar
maður verður pólitískt meðvitaður en
mér hefur samt aldrei fundist ég passa
inn í neinn flokk. Stundum langar mig
að blanda tveimur saman en eftir að
Kvennalistinn leið undir lok ákveð ég
mig bara fyrir hverjar kosningar og
þarf þá að vega og meta fólk og mál-
efni. Ég gekk t.d. aldrei í Kvennalist-
ann, bæði vegna þess að ég var svo
lengi erlendis en einnig vegna þess að
það höfðar ekki til mín að sýna ein-
hverjum flokki hollustu og hafa skoð-
anir í samræmi við stefnu hans.“
Með nýfædda tvíbura í doktorsnámi
Þú hefur afmarkað þitt svið fljótlega en
það var ekkert til sem hét kynjafræði.
Hvenær fékk svið þitt nafn?
„Ég útskrifaðist 1982 úr grunnnámi
með lokaritgerð um vistfemínisma, eða
ekofeminisma, og ekki er hægt að segja
annað en það hafi verið kynjafræðileg
ritgerð. Það voru að byrja kúrsar í
kvennafræðum þegar ég var að hefja
framhaldsnám, 1983 - 1984, en þá var
ég um það bil að eiga fyrsta barnið mitt
og vildi fara heim til íslands, ákveðin í
að leggja námið á hilluna. Mig langaði
ekki að koma heim með doktorspróf í
einhverju fagi án þess að hafa verið á
vinnumarkaðinum. Mig langaði að
verða fullorðin heima á Islandi og lifa
fullorðinslífi áður en ég tæki ákvörðun.
Kannski var þetta skortur á sjálfstrausti
en ég þurfti að máta mig við lífið. Fá
fullvissu um að þó að mér gengi vel að
læra gæti ég líka klárað mig í lífinu.“
Þorgerður tók svokallað fíl. kand.
próf en ákvað síðan að fara að vinna á
Islandi. Hún kenndi nt.a. við Fjöl-
brautaskólann í Breiðholti og starfaði
sem verkefnisstjóri á Iðntæknistofnun.
Hún hafði verið á vinnumarkaði í sex ár
þegar hún varð ófrísk að tvíburum. Þeg-
ar tvíburarnir voru hálfs árs ákvað hún
að drífa sig til Svíþjóðar í doktorsnám.
„Þá héldu ýmsir að við hjónin værurn
endanlega orðin brjáluð!“ segir Þor-
gerður og hlær. „En auðvitað gekk
þetta bara ágætlega. Ég var búin að
taka hálft ár í fæðingarorlofi hér heima
þegar við gengum inn í sænska kerfið
og maðurinn minn, Pálmi Magnússon,
fékk ár í viðbót. Við vorum þarna úti í
eitt og hálft ár og ég komst vel af stað
með ritgerðina.“
En var þetta ekki hrikalegt puð?
„Strákurinn var ofsalega erfiður því
hann var með eyrnabólgur í tvö ár. Ég
var því eins og svefngengill árurn sam-
an en mér fannst samt að námið héldi í
mér lífinu. Ég sagði líka oft: Að vera
móðir gerir mig að betri námsmanni
og að vera námsmaður gerir mig að
betri móður. Við vorum líka mjög
samtaka hjónin og maðurinn minn
hefur alltaf stutt mig mjög vel. Svo
komum við heim frá Svíþjóð um ára-
mótin 1992 - 1993. Þá var ég í hálft ár
hjá Iðntæknistofnun en fékk svo styrk
til doktorsnáms frá deildinni í Svíþjóð
og hafði traust þeirra til að vinna að
ritgerðinni á Islandi. Ég sat því heima í
eldhúsi í fjögur ár og skrifaði."
Kynbundin orðræða skýrir
sérgreinaval lækna
Doktorsverkefni Þorgerðar fjallar unr
sérhæfingu og kynjaskiptingu innan
læknastéttarinnar. Þar kom m.a. í ljós
að karlar eru í miklum meirihluta í
þeim starfsgreinum læknastéttarinnar
sem njóta mikillar virðingar, eins og
skurðlækningum og lyflækningum, en
konur fjölmenna í þær greinar sem
njóta lítillar virðingar, eins og heimil-
islækningar og öldrunarlækningar.
Hvað vakti áhuga hennar á þessu efni?
„Mig langaði að skoða langskóla-
gengna stétt vegna þess að almennt var
því trúað að jafnréttið kæmi með auk-
inni menntun," segir Þorgerður. „Þeg-
ar konur fara að mennta sig þá lagast
þetta," var sagt. Ég hafði gert könnun
fýrir Bandalag háskólamanna 1989 -
um mismunandi launakjör og kynja-
skiptingu meðal háskólamanna, og ég
sá að það var víða pottur brotinn. Þeg-
40 / aðalviðtal / 2. tbl. / 2003 / vera