Akranes - 01.04.1958, Síða 32

Akranes - 01.04.1958, Síða 32
leyti til Vesturheims — og rúmu ári eftir að Heimdallur hætti að koma út lauk Hannes Hafstein prófi og fór heim til Is- lands, og eftir það hafði hann ritstörfin í enn meiri hjáverkum en áður. Verðandimenn vildu opna útsýni og hleypa inn nýjum, andlegum straumum. Hug þjóðarinnar, sem mest hafði boinzt að fornöldinni vildu þeir beina að nútíð- inni og fá landa sina til að gefa þeim við- fangsefnum gaum, er efst voru á baugi hjá öðrum menningarþjóðum. Þeir vildu vekja menn til að hugsa og venja menn af að trúa í blindni á menn eða kenning- ar, þólt studdar væru af vana og hefð. Frelsinu unnu þeir, einkum andlega frels- inu, sáu sem er, að enginn verður frjáls, þótt öll ytri bönd séu leyst, ef vaninn og hugsunarleysið bindur hann á klafa. Þjóðernið lögðu þeir ekki jafnmikla rækt við og margir aðrir fyr og síðar, enda leit hreyfing sú, er þeir voru boðber- ar fyrir fremur smáum augum á þjóðem- ið fyrst framan af, og hér á landi var auk þess eðlilegt, að nokkurt afturkast kæmi einmitt er hér var komið eftir þjóð- ernisvakninguna á dögum Jóns Sigurðs- sonar. Einkennilegt er það, að enginn Verðandimanna hefur tekið sér yrkisefni úr sögu vorri nema Hannes Hafstein í kvæði þvi, sem áður er nefnt, því að eitt eða tvö söguleg kvæði eftir Gest Pálsson eru ekki teljandi í þessu sambandi, því að þau eru ort áður en hann komst verulega í kynni við nýju stefnuna, og eru líka mjög lítils virði. Og einn Verðandi manna, Einar Hiörleifsson, sem annars hefur á seinni árum gjört sér mikið far um að sýnast þjóðlegur, hefur haldið þvi fram ekki alls fyrir löngu, að islenzka kven- fólkið ætti sem fyrst að leggja niður bún- ing sinn og taka upp útlendan kvenbún- ing og að konur ættu að hætta að kalla sig dætur feðra sinna en kenna sig við feður sína eða inenn á sama hátt og tiðk- ast annars staðar. Margt er orðið breytt siðan Verðandi- merrn komu fram. Tveir þeirra eru fyrir 20 árum kominn undir græna torfu og þeir tveir sem enn lifa, oi'ðnir sárbeitt- ustu mótstöðumenn. Hvorugur þeirra hcf- ur verið afkastamikill rithöfundur, þegar frá er talin blaðamennska Einars, sem ekki verður til bókmennta talin. Og i söguskáldskap sinum verður ekki bctur séð en að Einar hafi smám saman viljandi eða óviljandi horfið lengra og lengra af þeirri braut sem þeir félagar lögðu út á í upphafi; fæstar persónurnar í hinum seinni sögum hans kannast lesandinn við úr lifinu, og fyrir þá sök hitta aðfinnsi- ur hans og ádeilur oft ekki þá eða það, sem þeim er ætlað. En hvað sem þessu hður hafa Verðandimenn haft mikil áhrif á skáldskap og andlegt lif nútíðarinnar hér á landi, miklu meiri en ætla mætti, ekki meira en eftir þá liggur að vöxtun- um. Öll íslenzk skáld, sem mark er að og byrjað hafa að rita eftir að þeir lyftu merkinu, hafa lært af þeim beinlínis eða óbeinlínis, ekki sízt sá þeirra sem afkasta- mestur er og að því er margir telja, list- fengastur íslenzkra söguskálda er nú lifa, Jón Trausti. Hjá honum hafa áhrifin frá Verðandimönnum runnið saman við á- hrifin frá hinni þjóðlegu stefnu, sem allt- af hefur vakað jafnframt hinni og náð nýjum þroska á seinni árum; hann þekk- ir íslenzka alþýðu betur en nokkur Verð- andimannanna og á því enn hægra en jafnvel þeir sjálfir áttu með að fullnægja því boðorði þeirra, aÖ lýsa lífi hennar eins og það er. Það hlýlur að liggja t augum uppi, að ómögu- legt cr að gefa vissar reglur fyrir því, hversu yrkja skuli, eða kertna mönnum að verða skáld. — Ben. Gröndal. 100 A K R A N E S

x

Akranes

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Akranes
https://timarit.is/publication/865

Link til dette eksemplar: 2. tölublað (01.04.1958)
https://timarit.is/issue/348437

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

2. tölublað (01.04.1958)

Gongd: