Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1943, Blaðsíða 100

orsakir. En jafnframt efldist sjávarútvegurinn aÍS fjár-
magni, bæir og þorp drógu til sín vinnukraftinn, og
búskapur gerðist óhægur, eigi sízt á stórum og mann-
frekum jörðum. Urðu bændur viða að einyrkjum, og
iiorfði til hnignunar víða um sveitir. Þóttust ýmsir,
sem við búnaðarmál fengust, sjá fram á það, að hér
yrÖi fyrr en síðar að taka upp nýtt búskaparlag, þar
sern, fáliða eða einyrkjabúskapur er rekinn með
vinnuvélum á ræktuðu landi, og mundi með þvi lagi
mega ná eigi minni, heldur meiri árangri en nokkru
sinni áður. En til þess að koma i kring þeirri ræktun
og umbótum á jörðum, sem hér heyrði til, þurfti stór-
fé, og umbótum þessum þurfti að koma fram á
skömmum tíma og það sem fyrst. En liinir framsýnu
menn voru enn fáliðaðir. Var og að sinni lítið að
gert, en margt rætt og ritað, og var það að vísu ekki
árangurslaust. Á Alþingi komu tillögur fram um láns-
stofnun handa búnaðinum 1913 (Skúli Thoroddsen)
og 1916 (Sig. Sig. ráðunautur). En fyrst á þingi 1919
komst hreyfing á málið. Stjórnin réð þá Böðvar
Bjarkan lögfræðing til þess að undirbúa löggjöf um
málið, og á þingi 1921 var samþykkt frv. hans um
ríkisveðbanka. Vegna fjárkreppu eftir styrjöldina
komust lög þessi ekki til framkvæmda. Á líkan hátt
fór um lög um stofnun búnaðarlánadeildar við Lands-
bankann, er samþ. voru á þingi 1924, að frumkvæði
Tryggva Þórhallssonar. Á þingi 1925 voru ný lög sett
um Ræktunarsjóð, að till. nefndar, er Búnaðarfélagið
hafði skipað, en i henni áttu sæti Halldór Vilhjálms-
son skólastjóri, Sigurður Sigurðsson búnaðarmála-
stjóri og Thor Jensen útgerðarmaður. Með lögum
þessum var fé sjóðsins aukið ailverulega, að vísu með
tilliti til jarðræktarlaganna, og var bót að því. Á
þessu þingi og hinum næstu flutti Jónas Jónsson al-
þm. frá Hriflu frv. um byggingar- og landnámssjóð.
Fékk það i fyrstu daufar undirtektir, en var samþykkt
(98)